Nacionalni tim nije igrao na Svetskim prvenstvima u Italiji 1934. i u Francuskoj 1938. godine, dok su sledeća dva Mundijala otkazana zbog Drugog svetskog rata.
Četvrto svetsko prvenstvo vratilo je fudbal u Južnu Ameriku jer je taj kontinent izbegao ratna razaranja, a za domaćina je izabran Brazil.
Posle dva neuspešna kvalifikaciona ciklusa, naši fudbaleri, sada u dresovima Federativne narodne republike Jugoslavije, konačno uspevaju da se plasiraju na Mundijal.
Jugoslavija se takmičila u trećoj kvalifikacionoj grupi i lako je u oba meča savladala Izrael u prvoj fazi. Usledila su dva duela sa Francuskom, ali pošto su obe utammice, i u Beogradu i u Parizu, završene rezultatom 1:1, pobednika je odlučila majstorica koja je odigrana 11. decembra 1949. godine u Firenci.
Jugoslavija je u završnici meča, u 85. minutu, uspela da izjednači na 2:2 golom Prvoslava Mihajlovića sa penala koji je preuzeo odgovornost umesto Rajka Mitića. Naš tim je tako izborio produžetke da bi u 114. minutu Željko Čajkovski postigao pobedonosni gol za konačnih 3:2 i obezbedio Jugoslaviji plasman na drugi Mundijal.
Prvi meč u grupnoj fazi, Jugoslavija je odigrala 25. juna u Belo Horizonteu, pred samo 7.500 gledalaca, protiv reprezentacije Švajcarske. Jugoslavija je na kraju slavila sa ubedljivih 3:0, golovima Mitića, Tomaševića i Ognjanova.
Tri dana kasnije, u Porto Alegreu, pred 11.000 navijača, savladan je Meksiko sa 4:1. Čajkovski je bio dvostruki strelac, a golove su postigli još Bobek i Tomašević.
Jugoslavija je pred poslednji meč, sa maksimalna četiri boda, bila na čelu grupe, pošto je Brazil, posle pobede nad Meksikom, igrao nerešeno sa Švajcarskom.
U takvoj situaciji duel Brazila i Jugoslavije odlučivao je ko će proći dalje, a nešem timu je bio dovoljan i remi. Dakle, kao i na prvom Mundijalu u Urugvaju, naš tim je odlučujuću utakmicu igrao protiv Brazila.
Jugoslaviju je pred početak meča na Marakani, na kojoj je bilo 142.000 navijača, zadesio veliki peh. Naime, izlazeći na teren, Rajko Mitić je glavom udario u metalnu konstrukciju pa je zbog posekotine i krvarenja morao da se vrati u svlačionicu. Jugoslavija je tako utakmicu počela sa deset igrača, a Brazil brojčanu prednost koristi već u trećem minutu, kada Ademir postiže vodeći gol.
Mitić se na teren vratio posle 20 minuta igre, ali ni sa njim u igri Jugoslavija nije mogla da parira domaćinu Mundijala. Zizonjo je u 65. minutu postigao i drugi gol za Brazil pa su karioke nastavile takmičenje.
Međutim, bez obzira na eliminaciju Jugoslavija je svojim igrom osvojila simpatije navijača i medija. Sa stilom koji je neodoljivo podsećao na južnoameričke selekcije na Četvrtom svetskom prvenstvu rođena je legenda o evropskim Brazilcima.
Kurir sport vam predstavlja priču o naslednicima Tirketa, Moše i Milutinca, koji su u Brazilu 1950. godine vratili naš fudbal na svetsku scenu:
1. Srđan Mrkušić
Spada među sedmoricu naših fudbalera koji su i pre i posle drugog svetskog rata nosili nacionalni dres. Isticao se spektakualrnim odbranama i čestim istrčavanjima izvan kaznenog prostora, a jedno vreme je eksperimentalno igrao i centarfora. Pre rata je branio za splitski ASK i Hajduk da bi se posle gimnazijske mature preselio se u Beograd i obukao dres BSK-a sa kojim je 1939. osvojio titulu. Posle rata kratko je igrao za Milicionar, da bi potom prešao u Crvenu zvezdu. Odigrao je i 11 mečeva za reprezentaciju Jugoslavije. Debitovao je 23. marta 1941. protiv Mađarske (1:1) u Beogradu, na poslednjoj utakmici pred rat, da bi poslednji meč upisao 8. oktobra 1950. u Beču protiv Austrije
Diplomirao je 1946. hortikulturu i kao inženjer radio u Beogradu, posebno se angažujući na izgradnji fudbalskih terena. Bio je jedan od osnivača Crvene zvezde, a preminuo je 2007. godine u Beogradu u 93. godini života.
2. Ivan Horvat
Verovatno najsvestraniji fudbaler. Kao omladinac bio je napadač i postizao golove, a 1951, u prvenstvenom susretu protiv zagrebačkog Željezničara, uspeo je čak i da odbrani penal. Pre nego što je postao fudbaler, Horvat je postigao odlične rezultate u atletici, bio je sjajan rukometaš i vrlo dobar igrač stonog tenisa. Posle rata, sa reputacijom odličnog defanzivca, postaje član Dinama, ali još tri godine igrao je i rukomet i postaje prvak u skoku uvis. Iz Dinama 1956. godine prelazi u Ajntraht iz Frankfurta, ali je zbog teže bolesti bio je prinuden da pre vremena završi igračku karijeru.
Po završetku karijere posvetio se trenerskom poslu. Najveće uspehe je ostvario sa Šalkeom i smatra se tvorcem zltne generacije tog kluba. Za reprezentaciju Jugoslavije Horvat je odigrao 60 utakmica. Umro je u dubokoj starosti 27. avgusta 2012. godine na Krku.
3. Branko Stanković
Zbog stila igre i gospodskog drzanja Branka Stankovića su i navijači i saigrači zvali "Ambasador". Kao fubaler vrhunske klase ostao je upamćen kao jedan od najboljih bekova u istoriji jugoslovenskog fudbala i naslednik velikog Milutina Ivkovića Milutinca. Na početku karijere igrao je za sarajevsku Slaviju, a na početku rata kao 20-godišnjak pred Ustašama beži u Beograd i počinje da igra za BSK. Proslavio se u dresu Crvene zvezde za koju je igrao punih 13 godina i osvojio je četiri titule i tri Kupa.
Popularni Stane je odigrao 61 utakmicu za nacionalni tim. Debitovao je na prvoj utakmici državnog tima posle Drugog svetskog rata u Pragu, protiv Čehoslovačke (2:0). Kad je 1956. godine poslednji put obukao dres reprezentacije imao je 37 godina i 27 dana i bio najstariji fudbaler koji je ikada igrao u reprezentaciji Jugoslavije. Sjajnu igračku karijeru nastavio sa istim uspehom i kao trener pošto je završio Fakultet za fizičku kulturu. Pored velikih trijumfa sa Crvenom zvezdom koju je 1979. vodio do finala Kupa UEFA, radio je i u atinskom AEK-u, Galatasaraju i Portu. Vodio je i državni tim u vreme kada je savezni kapiten bio Rajko Mitić. Tada smo bili vicešampioni Evrope. Umro je 20. februara 2002. u Beogradu.
4. ZlatkoČajkovski
Profesionalnu fudbalsku karijeru Čajkovski je započeo u zagrebačkom fudbalskom klubu HAŠK a nastavio u beogradskom Partizanu, nemačkom FK Kelnu i izraelskom Hapoelu. Po završetku rataČajkovski prelazi u Beogradski Partizan, sa kojim osvaja dve titule šampiona i tri Kupa. Posle Partizana prvo odlazi u nemački Keln, a potom karijeru nastavlja u Izraelu, gde posle 23 godine završava aktivnu igračku karijeru.
Čajkovski je u vreme kraljevine Jugoslavije je igrao za omladinsku reprezentaciju, da bi za vreme Drugog svetskog rata odigrao i dve utakmice za reprezentaciju NDH. Za reprezentaciju Jugoslavije, Čajkovski je odigrao 55 zvaničnih utakmica i postigao je sedam golova. Prvi nastup za reprezentaciju Jugoslavije imao je 29. septembra 1946. godine, protiv Čehoslovačke, da bi zadnji meč odigrao 15. maja 1955. godine, protiv Škotske.
Trenersku diplomu Čajkovski je dobio u Nemačkoj, u sportskoj akademiji u Kelnu. Svoj prvi veliki uspeh kao trener Čajkovski je imao sa Kelnom, kada je 1962. godine osvojio titulu šampiona Nemačke. Posle tog uspeha, Čajkovski 1963. godine prelazi u Bajern Minhen iz Minhena. Bajern je tada bio nemački drugoligaš, a Čajkovski ga uvodi u Bundesligu. Sa Bavarcima dva puta osvaja nemački kup i Kup pobednika kupova. Umro je 27. jula 1998. u Minhenu.
5. Miodrag Jovanović
Počeo je da igra fudbal pred rat u najmlađim kategorijama BSK-a, a odmah posle drugog svetskog rata bio je jedno vreme član ekipe USA-OS-a. U prvenstvu 1946/47. odigrao je devet prvenstvenih utakmica za beogradski FK Metalac, a služeći vojni rok postao je član beogradskog Partizana u kome se razvio. Isticao se odličnom igrom glavom. Odigrao je i 25 utakmica za reprezentaciju Jugoslavije. Debitovao je 14. septembra 1947. protiv Albanije (4:2) u Tirani, a od dresa sa državnim grbom oprostio se 5. novembra 1950. u prijateljskom susretu sa Norveškom (4:0) u Beogradu.
Jovanović je 1959. završio trenersku školu, posle čega je vodio ekipe Ijubljanske Olimpije, Budućnosti iz Peći i Mladog radnika iz Požarevca, a od 1961. do 1967. bio je trener u Izraelu. U Partizan se vratio 1972. i ti je dočekao penziju. Preminuo je 14. decembra 2009. u Beogradu.
6. Predrag Ðajić
Jedan od osnivača Crvene zvezde, sa kojom je osvojio pet nacionalnih trofeja - dve titule i tri Kupa. Kao srednjoškolac igrao je u sarajevskoj Slaviji, a od 1940. nosio je dres beogradske Jugoslavije. Ukupno je odigrao 17 utakmica za reprezentaciju Jugoslavije. Debitovao je 30. oktobra 1949. protiv Francuske (1:1) u Parizu, a poslednju utakmicu odigrao je 16. januara 1953. protiv Egipta (3:1) u Kairu. Kao diplomirani ekonomista radio je u spoljnoj trgovini, a 1979. podlegao je posledicama srčanog udara dok se nalazio na službi u Varšavi.
7. Tihomir Ognjanov
Počeo je da igra 1939. u petlićima subotičkog ŽAK-a, kasnije nastavio u RSK Subotica i Bačkoj sve do 1949, kad je prešao u Spartak. Za vreme služenja vojnog roka odigrao je i jednu utakmicu za beogradski Partizan. Zenit karijere dostigao je u beogradskoj Crvenoj zvezdi igrao og 1949. do1953. Karijeru je završio u subotičkom Spartaku za koji je poslednju utakmicu odigrao 5. marta 1961. odigrao poslednju utakmicu. Odigrao je i 28 utakmica i postigao sedam golova za nacionalni tim. Debitovao je 28. maja 1950. protiv Danske (5:1) u Beogradu. a od dresa sa državnim grbom oprostio se 17. juna 1956. u susretu sa Austrijom (1:1) u Zagrebu. U duelu sa Švajcarskom bio je teže povređen, ali je požrtvovano igrao do kraja i čak postigao jedan gol. Zbog brojnih povreda jedini je član našeg slavnog olimpijskog tima koji nije proslavio "zlatni jubilej" - 50 utakmica u reprezentaciji.
Po završetku karijere bavio se i trenerskim poslom. Bio je i tehnički rukovodilac Spartaka i član predsedništva tog kluba. Penzionisao se 1983. kao trgovački putnik. Preminuo je 2006. godine u Subotici.
8. Rajko Mitić
Legenda Crvene zvezde, ostao je upamćen kao nezaboravni kapiten crveno-belih i jedan od najboljih igrača i strelaca reprezentacije Jugoslavije. Sredinom 1940. debitovao je za BSK na prijateljskoj utakmici protiv zemunskog Viteza (7:3) i postigao pet golova.
Posle rata bio je prvi kapiten Crvene zvezde, za koju je nastupao sledećih 14 sezona. Za reprezentaciju Jugoslavije odigrao je 59 utakmica. Debitovao je na prvoj međudržavnoj utakmici posle drugog svetskog rata, 9. maja 1946. protiv Čehoslovačke (2:0) u Pragu. Mitić je tada postigao i prvi gol za reprezentaciju, a do kraja karijere je 32 puta tresao mreže protivničkih selekcija, uz tri het-trika. Mitić je postigao gol i na svom prvom meču na Mundijalima, protiv Švajcarske. Međutim, pred utakmicu sa Brazilom u Riju, izlazeći na teren Marakane temenom udario u gvozdeni poklopac koji je zatvarao izlazaz iz podzemnog hodnika. Zbog velike rasekotine na glavi i krvarenja, morao je da zatraži lekarsku pomoć, pa je Jugoslavija taj meč počela sa 10 igrača. Mitić nije ni video prvi gol domaće selekcije, koji je Ademir postigao već u 3. minutu.
Od dresa reprezentacije oprostio se 29. septembra 1957. protiv Rumunije (1:1) u Bukureštu. sa 35 godina i 23 dana. Posle blistave igračke karijere, kao viši sportski trener nalazio se na čelu stručnog štaba Crvene zvezde, bio je član Komisije FSJ za sastav reprezentacije, a od 1967. do 1970. obavljao je i funkciju selektora. Najveći uspeh postigao je u Kupu nacija 1968. kada je naš tim osvojio titulu vicešampiona Evrope. Kasnije se potpuno posvetio sportskom novinarstvu, a do kraja života ostao je veran Crvenoj zvezdi. Umro je 29. marta 2008. u Beogradu.
9. Kosta Tomašević
Fudbal je počeo da igra pred rat u BSK-u. Bio je jedan od osnivača i prvih igrača beogradske Crvene zvezde, za koju je igrao od 1945. do 1954. U dresu "crveno-belih" osvojio je dva prvenstva (1951. i 1953.) i tri uzastopna trofeja Kupa (1948, 1949, i 1950). odigrao je i 10 utakmica za reprezentaciju Jugoslavije i postigao pet golova. Ušao je u istoriju našeg fudbala kao prvi strelac reprezentacije Federativne narodne republike Jugoslavije, 9. maja 1946. na utakmici protiv Čehoslovačke (2:0) u Pragu, na prvoj posleratnoj utakmici. Poslednju utakmicu odigrao je 6. februara 1951. protiv Francuske (1:2) u Parizu na kojoj je postigao jedini gol za našu reprezentaciju. Na Svetskom prvenstvu u Brazilu postigao je dva gola, prvi protiv Švajcarske, a drugi protiv Meksika.
Do prerane smrti bavio se trenerskim pozivom. Preminuo je 1976. u Beogradu
10. Stjepan Bobek
Jedan od najboljih igrača u istoriji našeg fudbala. Bio je dirigent igre Partizana i reprezentacije, za koju je na 63 utakmice postigao rekordnih 38 golova. Ostvario je niz rekorda koji i dalje prkose vremenu. Za Partizan je odigrao 466 utakmica i postigao rekordnih 413 golova. U nizu je odigrao 44 utakmice za državni tim. Sa samo 14 godina postaje registrovani igrač zagrebačkog HŠK Derbija. Posle toga je igrao za HŠK Ličanin i Građanski, a u jesen 1945. stiže u Partizan, za koje je nastupao punih 13 godina. Prvi je reprezentativac koji je posle drugog svetskog rata došao do 50. nastupa za reprezentaciju. Od dresa sa državnim grbom oprostio se 16. septembra 1956. u susretu protiv Mađarske (1:3) u Beogradu. Upisao seu strelce i na Mundijalu u Brazilu, golom protiv Meksika.
Posle toga posvetio se trenerskom pozivu. Počeo je sa juniorima crno-belih i kad je 1959. položio trenerski ispit, vodio je varšavsku Legiju, polovinom 1960. postao je trener Partizana i tri sezone uzastopno osvajao titulu državnog prvaka. U dva navrata radio je u Grčkoj, kratko u Turskoj i Tunisu, a jedno vreme je proveo u Galenici, Dinamu i Vardaru. Umro 22. avgusta 2010. godine u Beogradu.
11. Bernard Vukas
Karijeru je još pre rata započeo Konkordiji iz Zagreba. Posle epizoda NK Amater i NK Zagreb, 1947. odlazi u Hajduk. Sa tim klubom osvaja tri prvenstva Jugoslavije, a bio je i najbolji strelac lige. On je 1955. godine proglašen najboljim jugoslovenskim sportistom. Bio je dugogodišnji kapiten Hajduka, za koji je odigrao 615 utakmica i postigao 300 golova. Za reprezentaciju Jugoslavije odigrao 59 utakmica i postigao 22 gola.
Jednu sezonu odigrao je italijanskoj Bolonji. Igrao je za reprezentaciju FIFA na Vembliju protiv Engleske 21. oktobra 1953. godine povodom proslave 90. godina engleskog fudbalskog saveza. Profesionalno je igrao i za ekipe Klagenfurt Austrije, GAK Graca, a karijeru završava u K.S.V. Kapfenbergu. U anketi Večernjeg Lista, proglašen je najboljim hrvatskim sportistom XX veka. Umro 4. aprila 1983. u Zagrebu.
12. Željko Čajkovski
Ušao je u anale jugoslovenskog fudbala kao strelac pobedonosnog gola u majstorici protiv Francuske u Firenci, da bi na Mundijalu, u meču protiv Meksika, postigao dva pogotka. Karijeru je počeo pre rata u zagrebačkom HAŠK-u, a posle rata kratko vreme igra za Mlados, a 1945. stiže u Dinamo. Dinamo je napustio u jesen 1956. i karijeru nastavio u Verderu iz Bremena i Nirnbergu. U Nemačkoj je završio Visoku trenersku školu u Kelnu, a diplomirao je i na Ekonomskom fakultetu u Zagrebu.
Za reprezentaciju Jugoslavije odigrao je 19 utakmica i postigao 12 golova. Debitovao je 11. maja 1947. u susretu protiv Čehoslovačke (1:3) u Pragu, a od dresa sa državnim grbom oprostio se 24. juna 1951. na prijateljskoj utakmici protiv Švajcarske (7:3) u Beogradu.
13. Prvoslav Mihajlović
Proslavio se na trećoj, odlučujućoj kvalifikacionoj utakmici protiv Francuske (3:2) u Firenci 11. decembra 1949, na kojoj je postigao dva gola i pomogao da se naš nacionalni tim plasira na Svetsko prvenstvo u Brazilu. Karijeru je počeo 1938. u Valjevskom sport klubu, tri godine kasnije došao je u beogradski Obilić, a posle toga postaje član BSK-a. Nosio je dres beogradskog Partizana od njegovog osnivanja do 1957. Sa crno-belima je osvojio dve titule državnog prvaka i jedan Kup Jugoslavije.
Tokom 1951. dva meseca bio je član beogradske Crvene zvezde za koju je odigrao deset prijateljskih utakmica. Dres reprezentacije Jugoslavije oblačio je 13 puta i postigao šest golova. Debitovao je 7. oktobra 1946. protiv Albanije (3:2) u Tirani, a poslednju utakmicu odigrao je 28. juna 1950. protiv Meksika (4:1) u Porto Alegreu, baš na Svetskom prvenstvu 1950. u Brazilu. Bio je uspešan trener OFK Beograda, sekretar i tehnički direktor Partizana. Tokom karijere radio je i u Egiptu Nemačkoj i u Kuvajtu. Od 1960. do 1963. bio je član trojne selektorske komisije FSJ za sastav reprezentacije. Mihajlović je preminuo 1978. godine u Beogradu.