JOŠ UVEK OLUJA: Ljubav Handkeove majke!
Novi Sad - „Još uvek oluja”, najnovija drama Petera Handkea, ovogodišnjeg dobitnika prestižne „Ibzenove nagrade”, prikazana je kao prva predstava iz međunarodnog programa „Krugovi”, na sceni Srpskog narodnog pozorišta, u izvođenju Slovenskog narodnog gledališča iz Ljubljane.
Handkeova drama ima dokumentarističku, autobiografsku osnovu, pune epske razmere, raskošno mnoštvo slojeva značenja, individualnih, političkih, filozofskih, konkretno istorijskih, ali i univerzalno simboličkih. Glavni lik je Ja, narator i akter koji hrabro ispisuje ličnu, porodičnu i društvenu istoriju, od vremena uoči Drugog svetskog rata. Na tom putu se suočava sa svojim precima, koji i metaforički i konkretno predstavljaju prošlost i sve ono što ona sa sobom nosi.
U fokusu piščevog interesovanja ovde je specifično sudbina koruških Slovenaca, ali ona postaje i platforma za univerzalnije problematizovanje života manjina u multinacionalnim društvima (tim pitanjima se bave još tri predstave u ovogodišnjem programu Pozorja, „Neoplanta”, „Koštana” i „Izbrisani”).
Rediteljsko čitanje impozantne Handkeove dramske epopeje koje je novosadska publika imala zadovoljstvo da vidi, dao je Ivica Buljan, hrvatski reditelj čije su predstave dobro znane publici u Srbiji, zahvaljujući njihovom čestom učešću na festivalima – Sterijinom pozorju, Dezireu, Bitefu. Grandiozno epske razmere Handkeove drame, Ivica Buljan je strpljivo i maštovito pretočio u stilizovani, poetski, snoliki, simbolički snažan scenski jezik, gde muzika predstavlja važno vezivno tkivo, što je osobeni znak prepoznavanja rada ovog reditelja (kompozitor Mitja Vrhovnik Smrekar).
Scenografija Aleksandra Denića je vrlo intrigantna, ima više simboličkih značenja. Publika sedi na sceni, zajedno sa izvođačima, okružuje ih sa tri strane, a čitava igra se odvija unutar drvenog skeleta jedne kuće, iz čijeg poda, simbolički označenog Hada, izranjaju preci Ja, senke i duhovi njegove prošlosti.
Protagonista prema njima ima razdiruće složen, kontradiktoran odnos, ne može bez njih, a još mu je možda i teže sa njima. Ograničavanje kretnji likova na prostor te nedovršene kuće simbolički se prvo može shvatiti kao zatvorenost nacionalnih manjina u okviru većinske kulture, kao njihova getoizacija. Takođe, koncept scenskog prostora, kako je sugerisao glumac Ivo Ban (lik Ja), na „sterijanskom” razgovoru o ovoj predstavi, može se razumeti i tako da su gledaoci predstave voajeri, pritajeni i pasivni posmatrači brojnih nerazrešenih tenzija unutar jedne komplikovane porodice, metafore napetosti u složenim društvima.
Savremenu istoriju Handke dijalektički tretira, lucidno ispisuje njenu skoro nerazrešivu složenost, kroz grčevite sukobe između članova porodice, njihove konfliktne poglede na svet koji odražavaju kompleksnost problema položaja Slovenaca u Koruškoj i posebno, njihovog učešća u Drugom svetskom ratu.
Lik Majke (Nina Ivanišin) je dat posebno nežno i toplo, ona je vrlo otmena gospođa, ali i romantična sanjalica o pozorištu i ljubavi koju smatra pokretačem sveta, što ju je odvelo do toga da zatrudni sa vojnikom Trećeg rajha (Handkeovim ocem).
U konfliktu sa takvim romantičarskim stavom je pristup lika Dede (Matjaž Tribušon), koji se pomalo i paradoksalno esencijalno suprotstavlja osećajnosti i ljubavi, smatrajući da oni korenito štete opstanku porodice. Deda gaji i otpor prema tvrdnji o tragičnosti njihove sudbine, uveravajući se da su trpljenje i pasivnost neminovnosti, za razliku od Gregora, majčinog brata, koji smisao pronalazi u vraćanju prirodi, gajenju jabuka (Marko Mandić).
Važna je i funkcija lika Ursule, majčine sestre koju potresno i katarzično igra Veronika Drolc, kao nepomirljivog kritičara i nosioca pokreta otpora.Uprkos skoro pa maratonskom trajanju ove predstave, koje se na Pozorju proteglo do jedan posle ponoći, strpljiviji gledaoci su bili nagrađeni istinski snažnim, iako zahtevnim delom koje će dugo pamtiti.