9. oktobra ubijen tvorac jugoslovenske države

GODIŠNJICA ATENTATA: Osam decenija od ubistva kralja Aleksandra u Marseju

Foto: Yt
Neposredni izvršilac je bio pripadnik VMRO Vlado (Veličko) Georgijev Kerin, s nadimkom Černozemski uz pomoć trojice pripadnika ustaškog pokreta

BEOGRAD - Pre osam decenija, 9. oktobra 1934, u Marselju, Francuska, ubijen je kralj Jugoslavije Aleksandar I Karađorđević, tvorac jugoslovenske države. Atentat u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije, član francuske "akademije besmrtnih" Luj Bartu, izveli su hrvatski teroristi ustaše i pripadnici probugarske organizacije VMRO (Vnatrešna Makedonska Revolucionerna Organizacija), uz nesumnjivu podršku Musolinijeve Italije. Dalja pozadina ovog zločina nije nikada potpuno rasvetljena, i postoji više čak oprečnih teorija.

Neposredni izvršilac je bio pripadnik VMRO Vlado (Veličko) Georgijev Kerin, s nadimkom Černozemski uz pomoć trojice pripadnika ustaškog pokreta.

U Prvom svetskom ratu Aleksandar je kao regent, vrhovni komandant Srpske vojske koju je pobedonosno vodio se do proboja Solunskog fronta, konačne pobede, i proglašenja nove zajedničke države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 1. decembra 1918. Posle smrti oca kralja Petra 1921. godine, postao je vladar Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Iduće godine oženio se ruminkom princezom Marijom Hoencolern. Aleksandar i Marija imali su tri sina Petra, Tomislava i Andreja.Bio je jedan od tvoraca Male Antante, regionalnog vojnog saveza između Čehoslovačke, Rumunije i Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije.

Pošto se dogodio tragični atentat juna 1928. u Narodnoj skupštini Kraljevine SHS, kada je poslanik vladajuće Radikalne stranke Puniša Račić pucao na poslanike HŠ-a, pri čemu su u krajnjem trojica smrtno stradala, Kralj Aleksandar je, kako bi stabilizovao prilike u zemlji, januara 1929. uveo ličnu vladu.

Foto: Yt

Atentatu na Kralja Aleksandra u Marselju prethodila su dva pokušaja, prvi 1921. godine, u Beogradu koji su organizovali komunisti, atentator je bio Spasoje Stejić. Dok su pokušaj atentata na kralja Aleksandra pripadnici hrvatskog ustaškog pokreta, izveli 17. decembra 1933. godine, u Zagrebu. Ustaše Petar Oreb i Ivan Herničić uhapšeni su potom i osuđeni, kao i prethodno komunista Stejić.Oktobra 1934. Kralj Aleksandar Karađorđević došao je u Francusku u zvaničnu državnu posetu. Na ulicama Marselja dočekalo ga oko 100.000 ljudi.

Atentator Černozemski je, glumeći oduševljenje skandirao kralju na francuskom, a potom je iz buketa kojim je mahao izvadio revolver i ispalio više hitaca. Smrtno ranjeni Kralj Aleksandar ubrzo je izdahnuo, nekoliko sati potom preminuo je i ministar Lui Bartu, dok je ranjeni general Žozef Žorž preživeo. Kako je tadašnja štampa pisala poslednje reči koje je Kralj Aleksandar izgovorio bile su: "Čuvajte mi Jugoslaviju" .Masa je linčovala atentatora kojeg je policija prethodno uspela da rani, i on je ubrzo preminuo. Francuska policija je uhapsila trojicu zaverenika-atentatora Zvonimira Pospišila, Ivu Rajića i Miju Kralja, hrvatske ustaše. Francuski sud osudio ih je na doživotnu robiju.

http://www.youtube.com/watch?v=3av_m-TVuaU