NA DANAŠNJI DAN: Vek od pogibije Dimitrija Tucovića
BEOGRAD - Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji i rezervni kapetan Srpske vojske poginuo je 20. novembra 1914. na Vrače Brdu u rejonu sela Ćelije, u jeku Kolubarske bitke.
U toj rejonu vođene su tada strahovite borbe s hiljadama žrtava na obe strane. Prva armija Srpske vojske se povukla u noći 21. na 22. novembra 1914. kada je zauzela nove položaje na grebenu Suvobora.
Tucović je poginuo kao rezervni kapetan druge klase, komandir voda u Prvom pešadijskom puku Moravske divizije prvog poziva.
Do početka ratnih dejstava Tucović je, kao uvereni socijalista, bio glavni antiratni agitator, ali se, kao i prethodno u dva balkanska rata u kojime je takođe učestvovao, odazvao mobilizacijskom pozivu svoje zemlje. Mobilisan je 26. jula 1914. a na ratište je njegova jedinica upućena četiri dana kasnije.
U jednom pismu poslatom iz Orašja, prvih dana avgusta 1914. godine, ocu Jevremu Tucoviću u Užice, napisao je: "Što se mene tiče, ja ću polako, pametno, kao što me znate ali neću ni sada, kao što nisam nikada, ni pomišljati da sebe sklanjam od sudbine koja prati ceo narod".
Tucović je bio osnivač Srpske socijaldemokratske partije, pokretač i urednik Radničkih novina i Borbe. Rođen je u selu Gostilja na Zlatiboru, 1881. godine u svešteničkoj porodici. Pošto je 1903. predvodio martovske proteste protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića bio je prisiljen da emigrira iz zemlje. Vratio se posle dva meseca, nakon Majskog prevrata, kada je i osnovao Socijaldemokratsku partiju.
Nakon diplomiranja na Pravnom fakultetu u Beogradu 1906. godine, potpuno se posvetio sindikalnom pokretu, borbi za radnička prava i novinarstvu, odnosno publicistici.
Kao novinar ali i kao poslanik zalagao se protiv ratnih kredita srpske vlade koji su bili potrebni da se vojska i države pribreme za odbranu.
U knjizi "Srbija i Albanija" osuđivao je, u duhu njegovog idela - balkanske federacije, ono što je on smatrao srpskim imperijalizmom.
Neposredno pred početak Prvog svetskog rata trebalo je da doktorira na Univerzitetu u Berlinu.
Iz Nemačke se vratio u Srbiju, a u danu kada je Srbija objavila opštu mobilizaciju, popodne 25. jula, samo nekoliko sati ranije, on i Dragiša Lapčević, odštampali su poziv za veliki radnički protestni zbor.
U proglasu je, kako je objavljeno u njegovim Sabranim delima, bilo je navedeno: "Radnici, pre nego što smo dobili računa o utrošku ljudskih i materijalnih žrtava krvave 1912. i 1913, od Vas se mogu svakoga časa potražiti nove žrtve. Nova ratna opasnost dovodi u najvećoj meri u pitanje ne samo mir na Balkanu već i mir u Jevropi... Srbiji, Balkanu, svetskoj kulturi i jevropskom proletarijatu potreban je mir, a više nego ikome potreban je radničkoj klasi i narodu Srbije...".
Posmrtni ostaci Dimirija Tucovića sahranjeni su na lazarevačkom vojnom groblju, odakle su 1949. godine preneseni na Trg Slavija u Beogradu, koji je dugo nosio njegovo ime. Na tom mestu nalazi se i velika spomen bista. Trg je na talasu povratka starih imena svojevremeno i formalno ponovo nazvan - Slavija.