ARHIEPISKOP NIKODIM: Pomirio kraljeve i gradio crkve
Objavljeno
28.10.2015. 1:35h
→ 25.05.2017. 0:08h
Još kao iguman Hilandara izmirio je Milutina i Dragutina, a onda ubedio kralja da se Stefan vrati u Srbiju. Prokleo je svakog ko je iz riznice izneo Tipik Svetog Save
Arhiepiskopa Savu III 1317. godine na prestolu Srpske pravoslavne crkve nasledio je Nikodim, iguman Hilandara, za koga kažu da je bio „daroviti književnik i učeni bogoslov“.
Nemilosrdan prema krivovernicima
Pre izbora za poglavara Crkve, kao iguman veoma se zauzimao za izmirenje braće kraljeva Milutina i Dragutina. A kao arhiepiskop predvodio je izaslanstvo Hilandara koje je došlo u Srbiju da od kralja Milutina izmoli dozvolu da se njegov sin Stefan Dečanski vrati iz progonstva.
Istorija nema mnogo podataka o raškom episkopu... Sveti Grigorije
Kad je Milutin umro, upravo je Nikodim Stefana Dečanskog 1321. krunisao za kralja.
Životopisci beleže da je ovaj arhiepiskop srpski bio nemilosrdan prema „krivovernicima“, a posebno se naglašava njegova borba protiv Rimske crkve.
Nikodim je s grčkog jezika prepisao na srpski Tipik Svetog Save Osvećenog, svetitelja iz petog i šestog veka, i uneo datume smrti srpskih kraljeva i arhiepiskopa. Svoj prevod završio je rečima: „Molimo one koji dođu posle mene da dovrše ono što je zbog mog kratkotrajnog života ostalo nedovršeno“.
Ktitor je Crkve Svetog Dimitrija u Peći i hrama posvećenog Svetom Savi u Lizicama kod Peći. Obnovio je Žiču, a posebno se brinuo o keliji Svetog Save u Kareji. Prokleo je svakog ko je iz riznice izneo, izgubio ili sakrio Tipik Svetog Save.
Ostalo je zabeleženo da je na čelu Srpske pravoslavne crkve bio „samo osam godina svog malovremenog života“, što znači da je umro mlad. Upokojio se 1324. godine i sahranjen je u Crkvi Svetog Dimitrija u Peći. Njegov lik predstavljen je na freskama u manastiru Morača, Crkvi Svetog Nikole kod Morače i u manastiru Orahovica. Crkva ga praznuje 25. maja.
Grigorije episkop
Vrlo oskudni podaci postoje o raškom episkopu Grigoriju. Pouzdano se zna samo da je bio učen i da je 1305. godine u manastiru Peći prepisao Krmčiju Svetog Save, na kojoj je potpisan kao „jepiskop raški Grigorije vtori“. Osim ovog, potpisan je i ispod teksta na srebrom krstu kralja Milutina namenjenog manastiru Svetih apostola Petra i Pavla u Rasu. Ne zna se gde je i kad umro.
Srpska pravoslavna crkva ga slavi 12. septembra.
OSVETNIČKI OGANJ IZ ĆIVOTA JELENE DEČANSKE
O Jeleni, sestri Stefana Dečanskog, ima vrlo malo sačuvanih podataka. Umrla je sredinom 14. veka i sahranjena u Dečanima. Mošti joj se i danas tu nalaze. U jednom zapisu iz 1692. godine kaže se da su Tatari bili zauzeli Dečane i da su pet godina u njihovima konacima živeli, dok oganj iz ćivota Svete Jelene Dečanske nije ubio hodžu i ostale proterao. Na poklonjenje njenim moštima dolaze i Srbi i Albanci. U dečanskoj riznici čuva se drvena kutija za krst, na čijem se poklopcu s unutrašnje strane nalazi kompozicija sa Svetom Trojicom i Jelenom i Stefanom Dečanskim. Njen portret sačuvan je u crkvi u Gornjem Matejevcu kod Niša. Slavi se 3. juna.