LIBIJCI ŽALE ZA GADAFIJEM: Nerado ovo priznajem, ali bolje smo tada živeli
Pet godina posle pobune u kojoj je ubijen libijski lider Moamer Gadafi, stanovnicima prestonice nedostaje život iz vremena kada je on bio na vlasti.
I pet godina kasnije, Libija je i dalje nestabilna pri čemu političke i vojne rivalske snage sabotiraju održivu državu i bore se protiv džihadista, a žitelji Tripolija kažu da su iscrpljeni nestašicama struje, rastom cena i nedostatkom novca.
"Nerado ovo kažem, ali živeli smo bolje pod prethodnim režimom", navodi 42-godišnji farmaceut Fejza al-Naas, dodajući da danas Libijci satima čekaju ispred banaka ne bi li izmolili nešto sopstvenog novca, dok je sve triput skuplje.
S druge strane, pojedini Libijci ističu da se haos u zemlji širi kao posledica višedecenijske loše uprave pod nekadašnjim diktatorom.
"Današnje borbe Libijaca su logična posledica 42-godišnjeg sistematskog uništavanja i sabotaža" od strane države, kaže Abderahman Abdelal (32), arhitekta u potrazi za poslom.
Vlada nacionalnog jedinstva koju podržavaju Ujedinjene nacije nastoji da učvrsti vlast širom zemlje otkako je uspostavljena u Tripoliju u martu ove godine, dok rivalski parlament na krajnjem istoku zemlje odbija da joj ustupi vlast, podseća francuska agencija AFP.
U petak je vlada pretrpela novi udarac kada su joj protivničke snage zauzele ključne kancelarije u prestonici i proglasile ponovno stupanje na snagu treće administracije koja je i ranije bila bazirana u Tripoliju.
Gadafi, koji je 42 godine vladao Libijom, ubijen je 20. oktobra 2011. dok je pokušavao da pobegne iz rodnog Sirta, a tri dana kasnije je bivši pobunjenički Nacionalni prelazni savet (NTV) proglasio "potpuno oslobođenje" Libije i saopštio da je više od 30.000 ljudi poginulo u devetomesečnoj pobuni s podrškom NATO koja je počela kao deo "arapskog proleća".
U međuvremenu, radikalni islamisti su iskoristili libijsku pobunu kao izgovor za stvaranje zona uticaja i nasilje se raširilo, Libija je još više utonula u haos zbog čega su se strane delegacije povukle iz zemlje, a izvoz nafte naglo opao pošto su zatvoreni terminali za isporuku.
Opšti metež posle Gadafijevog svrgavanja i ubistva omogućio je džihadističkoj grupi Islamska država da sebi stvori uporište na pragu Evrope nakon što je u junu prošle godine zauzela Sirt.
Snage lojalne vladi nacionalnog jedinstva se pet meseci bore da isteraju i poslednje džihadiste iz bivšeg uporišta Islamske države, uz podršku vazdušnih napada SAD.
Lojaliste je oslabila borba protiv IS, pa su snage na čelu sa kontroverznim maršalom prošlog meseca zauzele ključne naftne terminale na istoku, omogućivši Nacionalnoj naftnoj kompaniji da nastavi za izvozom sirove nafte.
Parlament na istoku zemlje podržava Kalifu Haftara, koji se predstavlja kao "spasitelj Libije" pred rastućom džihadističkom pretnjom, ali koji istovremeno stvara duboke podele.
Iako je Haftarova vojska isterala većinu džihadista iz Bengazija, odakle je potekla pobuna 2011, kritičari ga optužuju da za jedini cilj ima da se dokopa vlasti kako bi uspostavio novo vojno diktatostvo.
"Libijci su prinuđeni da biraju između dve krajnosti: haosa sa milicijama i islamističkim ekstremista kao dominantnim snagama, ili vojne vladavine", kaže libijski analitičar Mohamed Eldžar iz Centra Rafik Hariri za Bliski istok, dodajući da se ne nudi nijedna druga ubedljiva opcija.
Dugotrajni haos je, uz to, omogućio trgovcima ljudima da pojačaju svoju unosnu trgovinu u mediteranskom regionu, pri čemu se stotine migranata koji sanjaju o Evropi utapaju nadomak libijskih obala, zaključuje francuska agencija.