Ove, 2017. godine, trebala biti da bude skinuta oznaka tajnosti sa još jedne teme iz Drugog svetskog rata: Saveznici su se, naime, u Potsdamu dogovorili da velike količine hemijskog oružja, i u Nemačkoj i u savezničkim zemljama proizvedene za - srećom, nerealizovani - hemijski rat, međusobno raspodele i, s obzirom da im se to činilo najsigurnijim i najjeftinijim rešenjem, deponuju u morima i okeanima širom sveta.
S pretovarenih brodova u more je potom, sve do početka sedamdesetih godina, bacano kemijsko streljivo u obliku bomba i artiljerijskih granata ili otrovi uliveni u burad ili druge posude, a potapani su ponekad i kompletni brodovi. O tome gde je tačno i koliko hemijskog oružja bačeno, ostavljani su nepotpuni ili netočni podaci.
Jedno od evropskih mora koje je takođe postalo groblje hemijskog oružja jeste i Mediteran -, vode ispred Azurne obale, a opasni teret deponovan je i u Jadranskom moru, sa italijanske strane, pred obalama blizu gradova Bari i Molfetta.
Zastrašujuća tajna o tome što skrivaju morske dubine otkrivena je, međutim, i pre nego što je to bilo planirano, i to zahvaljujući angažmanu novinara, naučnika i istoričara koji su, uz pomoć novih tehnologija, počeli da traže odgovore na pitanja gde je, zapravo, sve ono oružje puno bojnih i nervnih otrova proizvođeno nakon Prvog i do kraja Drugog svetskog rata, i što je to što se, kad je Evropa u pitanju, događa ribarima sa Baltika i Jadrana koji u mrežama izvlače i čudna bića, “otrovno grumenje”, ili im ulov prati strašan smrad od kojega im suze oči, crveni koža i gube svest.
U filmu "Hemijsko oružje pod morem" od italijanskih ribara se saznaje da opasna tajna koju krije more pred gradovima Bari i Molfetta njima nije nepoznata; jedan od sagovornika ličnim iskustvom svedoči o zdravstvenim problemima koje je znao da ima nakon ribarenja, i on i njegovi kolege, te spominje posadu broda iz pedesetih godina kojoj su svi članovi nakon povratka s mora - umrli, pretpostavlja se upravo radi kontakta sa toksinima.
Na Baltiku, recimo, danska vlada ribarima nadoknađuje novac za ulov izvučen zajedno sa ostacima hemijskog oružja. Na taj ih se način stimuliše da nalaz prijave i da kontaminirana riba ne dospe na tržište.
U dokumentarcu se spominje da je otrov teži od vode pa ostaje na dnu, i da različite vrste hemikalija imaju različitu interakciju sa okolinom. Niko, međutim, ne zna tačno u kakvom je stanju opasni podmorski arsenal, a bez obzira na to što su mape sa tačkama na kojima se hemijsko oružje nalazi sve kompletnije, veruje se da - naročito uz ruske obale - ima još puno neutvrđenih lokacija.
Za hemijsko oružje pod morem stručnjaci nude različita rešenja, od toga da se zalije betonom, iako se to vrlo skup i dugotrajan postupak, preko njegovog vađenja i dekontaminiranja kako bi se sprečila mogućnost neke buduće katastrofe, do toga da je hemijsko oružje najbolje i najmanje opasno - ne dirati, nego jednostavno ostaviti na dnu mora, a na lokacijama na kojima se nalazi zabraniti ribolov.
Foto: Vikipedija
POGLEDAJTE BONUS VIDEO:
(KURIR TV) SILA 14. epizoda: Sudar bombarderskih titana - Tupovljev Tu-95 vs. Boing B-52