Pre nešto manje od pola milenijuma, tačnije1545. godine, narod Asteka pogodila je strašna nesreća. Ljudi su masovno dobijali groznicu, glavobolju, krvarili su iz očiju, usta i nosa. Smrt bi obično nastupila za tri ili četiri dana od pojavaljivanja prvih simptoma.
Za samo pet godina je gotovo 80 odsto populacije, oko 18 miliona ljudi, bilo pokošeno epidemijom na astečkom jeziku poznatom kao 'kokoliztli', što u slobodnom prevodu znači 'smrtonosna epidemija', a dosad se neretko prevodilo i kao 'kuga'. Međutim, ni dan danas, 500 godina kasnije, nije poznato koja ih je to tačno misteriozna bolest pokosila.
U ponedeljak su naučnici isključili da se radilo o boginjama, zauškama, gripu, kao i o tifusnoj crevnoj groznici za koje su pronašli DNK dokaze na zubima davno umrlih ljudi.
"Od 1545. pa do 1550. godine kokoliztli su bili samo jedna od mnogih epidemija koje su pogodile Asteke nakon dolaska Evropljana ali najrazornija je bila druga od tri velike epidemije koja je odnela i najviše žrtava", rekla je Åšild Vagene sa Univerziteta Tubingen u Nemačkoj.
"O uzroku epidemije se raspravlja već decenijama, ali tek sad smo došli do pravog odgovora i to samo zahvaljujući analizi drevne DNK", dodala je.
Vagenova je jedna od autorki studije objavljene u naučnom časopisu "Nature Ecology and Evolution".
Pojava bolesti smatra se jednom od najsmrtonosnijih epidemija u ljudskoj istoriji, po žrtvama bliska Crnoj smrti, bubonskoj kugi koja je u 14. veku pobila oko 25 miliona Evropljana – skoro polovinu stanovništva kontinenta.
Evropski kolonizatori doneli su bolest u Novi svet i zarazili lokalno stanovništvo koje s tom bolešću nikad nije bilo u kontaktu pa nije imalo razvijen imunitet.
Pomenute 1545. godine kokoliztli epidemija pojavila se na području današnjeg Meksika i Gvatemale, samo dvadeset godina nakon što je, neposredno posle dolaska Španaca, epidemija boginja ubila između pet i osam miliona ljudi.
Druga epidemija između 1576. i 1578. godine pobila je ostatak populacije.
"U gradovima su bili iskopani veliki rovovi i od jutra do mraka misionari nisu radili ništa drugo nego sahranjivali mrtve", napisao je franjevački istoričar Frej Huan de Torkemade u svojoj hronici.
Lekarima je već dugo poznato da se simptomi bolesti Asteka nisu poklapali sa simptomima boginja i malarije ali, sada su, čini se, napokon pronašli krivca. Analizirajući DNK uzet iz 29 kostura pokopanih u grobnici preminulih od kokoliztli epidemije, pronađeni su uzorci bakterije Salmonela enterica, vrste Paratyphi C.
Poznato je da ta bakterija uzrokuje crevnu groznicu poput tifusa. Ta vrsta bakterije danas retko uzrokuje infekciju.
Mnoge vrste salmonele širili su se preko zaražene vode ili hrane a u Meksiko su stigle sa domaćim životinjama dovezenim iz Španije.
Zna se da je Salmonela enterica bila prisutna u srednjovekovnoj Evropi.
"Testirali smo sve bakterijske patogene i viruse za koje su dostupni genomski podaci i Salmonela enterica je bila jedina detektovana bakterija", kaže koautor studije Aleksander Herbig.
Moguće je da su neki patogeni ostali neotkriveni ili da su potpuno nepoznati.
"Ne možemo sa sigurnošću tvrditi da je Salmonela enterica uzrok kokoliztli epidemije, ali je svakako jedan od najozbiljnijih kandidata.
Kurir.rs/Jutarnji.hr
Foto: Profimedia