U osam država regiona (Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Makedonija, Mađarska, Rumunija i Albanija) živi blizu dva miliona Srba. Položaj Srba jedino je zadovoljavajući u Mađarskoj i Rumuniji. U Hrvatskoj, Federaciji BiH, Crnoj Gori i Albaniji Srbi se suočavaju sa sistemskom diskriminacijom, a u Makedoniji i Sloveniji položaj nije zadovoljavajući.
Preostali Srbi u Hrvatskoj i Federaciji BiH, odakle je proterano preko milion Srba, građani su trećeg reda jer ne mogu da ostvare osnovna ljudska i nacionalna prava. Suočavaju se s brojnim problemima vezanim za povratak uzurpirane ili otete imovine, obnovu porušenih kuća i komunalne infrastrukture, službenu upotrebu srpskog jezika i ćirilice, zapošljavanja u javnom sektoru, informisanja na srpskom jeziku... Prema poslednjem popisu, u Hrvatskoj živi 186.000 Srba, a u Federaciji BiH 56.000 Srba.
Prema poslednjem popisu stanovništva, u Crnoj Gori zvanično živi 178.000 Srba ili blizu 29 sdto, a realno je taj broj veći za nekoliko procenata. Srpskim jezikom govori najviše građana te zemlje, iako se on tretira kao jezik drugog reda. Srpski jezik praktično je izbačen iz osnovnih i srednjih škola i nastavnih planova i programa. U Crnoj Gori je na udaru i imovina Srpske pravoslavne crkve. Srbi su diskriminisani i prilikom zapošljavanja, jer ih u državnoj službi radi tek sedam odsto.
Srbi u Albaniji nemaju nacionalna prava. Prema zvaničnom popisu, u Albaniji živi samo 155 Srba. U matične knjige Srbi su bili upisani kao Albanci, jer na popisu nisu smeli da daju drugačiji podatak. Objektivne procene govore da naših sunarodnika ima između 30.000 i 40.000.
Srbi u Makedoniji imaju probleme u vezi sa obrazovanjem i informisanjem na srpskom. Stalno se smanjuje broj učenika koji uče na srpskom. U Skoplju odavno nema škola sa nastavom na srpskom. Katedra za srpski jezik na Filološkom fakultetu u Skoplju je pred gašenjem. Prema poslednjem popisu, u Makedoniji živi 36.000 Srba, a procena je da naših sunarodnika u ovoj državi ima između 60.000 i 70.000.
Srbi su u Sloveniji su najbrojnija manjinska zajednica. Procenjuje se da u Sloveniji živi oko 40.000 Srba, neki čak pominju brojku od 100.000. Za razliku od Italijana, Mađara, pa i Roma, kojih je znatno manje, Srbi nisu priznati kao nacionalna manjina.
Kurir / E.K.
Foto: Aleksandar Jovanović