NAJOPASNIJI NUKLEARNI OTPAD AMERIKA OVDE ZAKOPAVA, DUBOKO ISPOD PUSTINJE: Samo dva dana od početka NATO bombardovanja Jugoslavije, stigla je prva pošiljka! (VIDEO)
Veoma brzo nakon bacanja atomske bombe na Japan, i kraja Drugog svetskog rata, Sjedinjene Američke Države suočile su se sa ozbiljnim pitanjem odlaganja nuklearnog otpada nastalog tokom istraživanja ali i pravljenja bombi koje će se nastaviti tokom čitavog hladnog rata, pa i u nedogled.
Zatrovan plutonijumom i drugim opasnim elementima, otpad (rukavice, odeća, alati i drugo) nije mogao da bude odlagan bilo gde pa je odlučeno da će biti zakopan duboko u pesku, ispod pustinje u jugoistočnom delu Novog Meksika.
VIPP (Waste Isolation Pilot Plant) je jedino stalno skladište opasnog otpada koje je licencirano za odlaganje transuranijumskog otpada koji nastaje u nuklearnom programu, a koji je kontaminiran radioaktivnim elementima težim od uranijuma.
Postoji i nekoliko drugih komercijalnih objekata u SAD koji prihvataju otpad nižeg nivoa, ali ni jedan ne podrazumeva odlaganje otpada na ovolikoj dubini.
Uklesano na drevnim formacijama od soli, na dubini od oko 0.8 kilometara, nalazi se podzemno skladište u Novom Meksiku. Nekada je bilo slabo naseljeno područje, a danas je dom uglavnom nalazištima nafte i plina.
Nakon dugogodišnjih istraživanja, Kongres je prvobitno za lokaciju odredio izgradnju spremišta koja je deo projekta. Međutim, ovo je daleko od eksperimentalne faze, nakon 20 godina rada i više od 12.380 pošiljki opasnog otpada.
Otpad se pakuje u burad, specijalne kutije i druge kontejnere, a potom odlaže u niz prostorija koje su iskopane među slojevima soli. nekim otpadom se mora rukovati na daljinu pa se postavlja u rupama u zidovima. Kada se prostorije napune, zatvaraju se i pečatiraju.
Pedesetih godina prošlog veka neki od najvećih svetskih umova su zaključili da bi ovakav opasni otpad najbolje bilo smeštati u duboka geološka spremišta, a početna ideja za lokaciju bio je napušteni rudnik soli u centralnom Kanzasu.
Međutim, tehnička pitanja su navela na potrebu traženja prikladnije lokacije pa se Novi Meksiko javio kao ideja zbog postojanja debljeg sloja soli, za koju kažu da je skoro nepropusna.
Više od 10 nacionalnih laboratorija i vladinih lokacija širom SAd odlaže otpad u VIPP-u, a prva pošiljka stigla je pred zoru 26.marta 1999. godine, nepuna dva dana po početku NATO agresije na Jugoslaviju. Bile su to dve pošiljke iz Los Alamosa. Od tada stiže neprestano.
I dok zvaničnici vlade i stručnjaci nuklearnih nauka tvrede da je VIPP bezbedan, neke nadzorne grupe imaju drugačije mišljenje i često ukazuju na propuste tokom decenija u kojima su radioaktivni materijali pogrešno tretirani.
Njihov najjači dokaz je "curenje" zračenja 2014. godine koje je dovelo do zatvaranja spremišta na gotovo tri godine i do velikih promene politike u ovoj oblasti. Radijacija je bila rezultat neadekvatnog pakovanja otpada u nacionalnoj laboratoriji u Los Amosu, koj aje rodno mesto atomske bombe.
Kurir.rs / AP
Foto: AP /Thomas Herbert