Zahvaljujući zavetu Svetoga Save koji nam je ostavio 1219. godine kada je izdejstvovao autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, srpski narod je uspeo da preživi i pobedi sijaset iskušenja i nevolja koje su ga pratile a, kako vidimo, i danas prate naš narod, poručio je patrijarh Irinej.
Patrijarh je u poslanici povodom obeležavanja 800 godina autokefalnosti SPC istakao i da je srpskom narodu u isto vreme taj zavet pomogao i da ne poklekne.
Pre 800 godina kada je Sveti Sava uspeo da izdejstvuje autokefalsnot Srpske pravoslavne crkve srpski narod se, baš kao i danas nalazio na geografskoj, duhovnoj i političkoj vododelnici istoka i zapada, naveo je patrijarh Irinej u poslanici povodom jubileja SPC dodajući da je uspon srednjovekovne srpske države, predvođene Stefanom Prvovenčanim i Svetim Savom plod angažovanja svih najboljih, dobro organizovanih i objedinjenih snaga naroda, pokrenutih jedinstvom vere, misli, reči, dela i cilja.
- Pod okriljem autokefalne Crkve, arhepiskop Sava, sa sedištem u manastiru Žiči, uspeo je da pokrene sve stvaralačke snage naroda, da oduševi, da ponese, da upali oganj vere i unese Jevanđelje Hristovo u svaku dušu, u sve odnose, u vasceli narodni život. U tome je tajna duhovnog, materijalnog i političkog uspona Srbije u srednjem veku. U tome je tajna zlatnih vekova srpske srednjovekovne države, rekao je patrijarh Irinej.
Prema njegovim rečima, zahvaljujući opredeljenju Svetoga Save omogućeno je i dovršeno identitetsko uobličavanje i sazrevanje srpskog naroda, što je i formiralo Svetosavski zavet, odnosno, kako navodi, zavet bezgranične žrtvene ljubavi prema svom narodu, njegovoj Crkvi i njegovoj državi, prema istini, pravdi i slobodi.
- Iz tog Zaveta iznikao je i potonji Kosovski, svetolazarevski Zavet, kao i sva druga, u odsudnim vremenima zavetna opredeljenja i dela srpskog naroda. Zahvaljujući tome, preživeli smo i pobedili sijaset iskušenja i nevolja koje su pratile, a, kako vidimo, i danas prate istorijsku sudbinu našeg naroda, istakao je patrijarh.
Podsetio je da je srpski narod uz pomoć tog zaveta preživeo viševekovno ropstvo pod Osmanlijama, albansku Golgotu i strahoviti pokolj stanovništva u Prvom svetskom ratu, zločine okupatora i njihovih saveznika u Drugom svetskom ratu.
- Vernost Svetosavskom Zavetu omogućila nam je da preživimo, ali i da ne pokleknemo. Nije dovoljno samo preživeti, treba uspravno stajati! Preživeli smo i teror i egzekucije obezboženih Srba nad sopstvenim narodom, njegovo cepanje na nove, tobožnje nacije, arnautske pobune i zločine od davnih turskih do naših vremena, kao i različita iskušenja na kraju drugog i početku trećeg milenijuma, sve vreme ostajući uspravni, naveo je poglavar SPC.
Navodeći da je tokom iskušenja stradala i sama Crkva, patrijarh kaže da uprkos tome, svetosavski duh čini da i dalje, u istoj meri, Crkva stvara, preobražava i spasava svoju decu.
Zato se u nadi, kazao je Irinej, Crkva moli da "vernost svetosavskom putu osposobi srpski narod da očuva svoju svetu i zavetnu pokrajinu - Kosovo i Metohiju, svoju milu Boku i ponosnu Crnu Goru, kao i sve one druge krajeve i zemlje nad kojima su se nadvile ruke silnika ovoga sveta sa ciljem da ih nasilno i nepravedno otmu".
Kako dodaje, za osam vekova koliko je prošlo od dobijanja autokefalnosti SPC, duhovna snaga Crkve čvrsto i nepromenjivo usmerava sve velike događaje u istoriji srpskog naroda, odnosno bez nje istorija i opstanak srpskog naroda na tlu uvek nemirnog Balkana, raskrsnici mnogih etničkih kretanja, duhovnih i kulturnih uticaja i raznih osvajačkih ambicija, ne može se ni zamisliti.
- Naš narod u najvećem periodu svoje istorije nije bio objedinjen unutar istih državnih granica, pa ipak nije izgubio svoj identitet, jer ga je čvrsto ukotvio u Crkvi. Tako i danas, tamo gde je prisutna u srpskom narodu, Crkva čini temelj njegovog identiteta. Posebno u krajevima gde je ugrožen, narod u Svetosavskoj Crkvi nalazi snagu za dalji opstanak, nalazi tiho pristanište i utehu za svakodnevni život. Bez Svetosavske Srpske pravoslavne crkve, mi Srbi, kao narod, danas ne bismo ni postojali, istakao je Irinej.
Ali, kako dodaje patrijar, SPC ne slavi ovaj veliki jubilej samo da bi podsetio na staru slavu, već da bi istakli jasno i glasno "da mi želimo i hoćemo da hodimo Savinim tragovima, da idemo putem koji nam je on zaveštao".
U tom smislu podsetio je na značaj Savinog dela, koji je, kaže, izdejstvovao autokefalnost Srpskoj crkvi i kao njen prvi arhiepiskop organizovao njen duhovni život, koji je preusmerio razvoj srpske sakralne arhitekture izgradnjom hrama Spasovog u Žiči i otvorio nove horizonte srpskog živopisa slikarskim programima Studenice i Žiče.
Patrijarh Irinej podseća da je Sveti Sava otac srpske književnosti kao pisac Žitija Svetog Simeona i autor pisama i beseda, da je utemeljio srpsko crkveno pravo kako tipicima za Karejsku isposnicu i manastire Hilandar i Studenicu tako i čuvenim Zakonopravilom i hrisovuljama koje je sa ocem i bratom pisao.
Takođe, Sveti Sava je obavljao važne državne i diplomatske misije sa Bugarima i Ugrima, navodi Irinej, negovao dobre odnose sa istočnim patrijaršijama, održavao delikatne crkveno-političke odnose sa Rimom i bio pionir međureligijskog dijaloga sa islamom.
Irinej je podsetio i na to da su naši preci krštavani postepeno, tokom stoleća, sve do devetog veka, kao i da su u tim vremenima kao i, kaže, u današnjem vremenu, oblasti naseljene Srbima bile u pogledu državne uprave razdeljene i razjedinjene.
Dobijanje autokefalije za SPC desilo se naporedo sa učvršćivanjem i razvojem srednjovekovne srpske države, navodi Irinej i dodaje da je tako jedan prvenstveno crkveni događaj imao i veliki politički značaj.
- Oblasti sa različitim političkim tradicijama, okupljene u jednu državu, sada su povezane u jedinstvenu duhovnu celinu, pojašnjava Irinej i dodaje:
- Nesumnjivo je da je Sveti Sava, tražeći autokefaliju, imao u vidu i nacionalni, državni interes srpskog naroda.
Kako je naveo poglavar SPC, dobijanje autokefalije je događaj koji obeležava svu istoriju srpskog naroda u svim oblastima života, nauke, kulture, duhovnosti i državnosti, jendom rečju, identitet i samog istorijskog bića i opstanka našeg naroda.
Dodaje da se SPC za osam vekova nikada nije "zatvorila u uske nacionalne okvire", već je otvarala svoja vrata i punila svoje krstionice svima onima koji su u Hristu Bogočoveku prepoznavali svoga Spasitelja, bez obzira na nacionalnu pripadnost, boju kože, jezik kojim govore i prostor na kome žive.
Čestitajući svima jubilej SPC, Irinej je poželeo da svetim molitvama Svetoga Save Gospod blagoslovi, ukrepi, nadahne, sačuva i spasi srpski narod i njegov otadžbinu u svim vremenima i na svim prostorima na kojima se nalazi.
(Kurir.rs/Tanjug)