Preminuli patrijarh Irinej ostaće upamćen po tome što je uspeo da očuva jedinstvo crkve u najgorim momentima u poslednja dva veka za SPC zbog raspada zemlje i po odluci koju je doneo Sabor SPC da se Kosovo i Metohija nikada ne prizna kao nezavisna teritorija od Srbije, izjavio je danas verski analitičar Željko Injac.
Dodaje da je u nekoliko navrata došlo do situacije da dođe do raspada i crkve, ali da je zalaganjem patrijarha Irineja to sprečeno. Injac dodao da je pre nekoliko godina, pod rukovodstvom patrijarha Irineja, doneo odluku da se nikada Kosovo i Metohija neće priznati kao nezavisna teritorija od Srbije i dodaje da je to odlučeno kako zbog svetinja koje se nalaze u južnoj pokrajini, ali i zbog toga što je to duhovna kolevka srpskog naroda i SPC.
- U odnosu na prethodnog patrijarha Pavla, koji je u narodu ostao upamćen kao harizmatik i svetitelj, te dve uloge patrijarh Irineja ostaće upamćene bez obzira na to što je u pojedinim medijima mnogo više napadan od patrijarha Pavla - kaže Injac.
Malo ko se prema njegovim rečima sa ove vremenske distance seća da su i u vreme patrijarha Pavla postojali medijski natpisi koji su bili protiv njega. Navodi da se toga danas malo ko seća i da zato većina misli da patrijarh Pavle nije imao protivnike.
Upitan da li se sada mogu desiti promene u SPC i da li postoje struje koje dominiraju Injac kaže da trenutno unutar crkve nema naročitih sukoba.
- Dominacija nijedne struje ne postoji. Teško je predvideti šta će dalje da bude, ali je sigurno da će za nekoliko meseci morati da bude sazvan Sabor na kojem će se izabrati novi patrijarh - dodao je Injac.
Odgovarajući na pitanje da li je i koliko "uzdrmana" SPC, kad se uzme u obzir ličnost patrijarha Irineja i nedavno preminulog mitropolita Amfilohija, objašnjava da pravoslavna crkva nije centralizovana institucija kao što je to slučaj sa katoličkom.
- Crkva će nastaviti da funkcioniše potpuno normalno i bez njih. Pravoslavna crkva je episkopalna i Sabor je glavna institucija, a patrijarh je počasna titula i zato se za njega i kaže da je prvi među jednakima - kaže Injac.
Ogromni uspesi Irineja i u vođenju međureligijskog dijaloga
Pokojnom patrijarhu Irineju pripadaju mnoge zasluge i uspesi, kako na crkvenom, tako i na planu odnosa između SPC i države, ocenjuje istoričar Aleksandar Raković.
- Veliki uspesi pokojnog patrijarha Irineja su na Kosovu i Metohiji i Crnoj Gori gde su sačuvane svetinje srpske crkve i srpskog naroda. Veliki uspeh je, takođe, vođenje međuverskog dijaloga sa drugim crkvama i verskim zajednicama, a ne treba ispustiti iz vida i još jedan veliki uspeh, a to je stopiranje kanonizacije Alojzija Stepinca - ističe Raković.
Dodaje da ćemo "plodove" jednog od mnogobrojnih uspeha pokojnog patrijarha tek videti, a u pitanju je pokušaj da se premoste razlike između grčkih crkava i ruske crkve oko takozvanog ukrajinskog pitanja.
Odnosi crkve i države su prema viđenju Rakovića takođe bili veoma važni.
- Patrijarh Irinej, uprkos nekim pritiscima i namerama, nije imao nikakvu potrebu da ulazi u sukob sa državom oko kosovsko-metohijskog pitanja, kad su neki episkopi u to ušli, već se opredelio za drugi put, da se savetodavnim načinom i odlukama Svetog arhijerejskog sabora SPC pruži ruka državi i otople odnosi sa vlastima u Beogradu - napominje Raković.
Kad je reč o poretku SPC i njenih eparhija na prostoru bivše Jugoslavije nakon Irinejeve smrti i da li bi se i kako eventualno mogla odraziti na njihov status i položaj, Raković smatra da je to takođe "nepromenljivo" i ponavlja da su zahvaljujući Irineju i čitavom episkopatu na KiM ostvarene "velike pobede" gde, kako je kazao, albanski separatisti nisu uspeli da preuzmu srpske crkve i manastire .
- Crnogorska vlast nije uspela da preuzme srpske crkve i manastire. U Makedoniji će se crkveno pitanje rešavati najpre odnosom i poverenjem dve makedonske crkve, jedne kanonske i jedne u raskolu, a kad se one prvo pomire između sebe, prilikom čega SPC može da bude dragoceni medijator kao "majka crkva", može se ići ka rešavanju makedonskog crkvenog pitanja u skladu sa interesima čitavog pravoslavlja - ocenio je Raković.
Istoričar objašnjava da struktura SPC u Hrvatskoj ostaje kakva jeste i da je sporazumom sa Hrvatskom garantovano pravo nad imovinom i svim onime što je SPC na području Hrvatske ranije imala.
(Kurir.rs/Tanjug)