POLITIČKA (NE)PISMENOST: Mladi Hrvati ne znaju ko im je premijer, šta je NDH, a evo šta misle o SFRJ
Istraživanje političke pismenosti učenika završnih razreda srednjih škola u Hrvatskoj pokazalo je da mladi ne znaju mnogo o istoriji, malo su više obavešteni o aktuelnim temama, veruju u opravdanost Domovinskog rata i nisu tolerantni prema LGBT zajednici.
Manje od 60 posto učenika završnih razreda srednjih škola u Hrvatskoj zna šta je Ustav, a samo svaki peti zna i ko Ustav može da promeniti. Oko 40 posto mladih u Hrvatskoj zna kako se biraju ministri, a 57 posto zna i ko je vrhovni zapovednik oružanih snaga.
No, manje od polovine je u stanju da prepozna definiciju političke opozicije, a još manje - 42 posto - ih zna da se sadašnji predsednik Vlade zove Andrej Plenković. Manje od toga (38 posto) zna godinu održavanja prvih višestranačkih izbora u Hrvatskoj. No, zato je za 45 posto njih upotreba pozdrava "Za dom spremni" na spomenicima i insignijama iz Domovinskog rata opravdana.
Uzorak od 1122 učenika
Ovi podaci su deo rezultata istraživanja političke pismenosti učenika završnih razreda srednjih škola u Hrvatskoj koje su u martu sproveli istraživači sa Instituta za društvena istraživanja u Zagrebu, Fakulteta političkih nauka u Zagrebu, Centra za studije jugoistočne Evrope na Univerzitetu u Grazu i GONG, na uzorku od 1122 učenika.
Učenice pritom u manjoj meri nego učenici smatraju ZDS prihvatljivim pozdravom, a gledano regionalno, učenici iz Zagreba u odnosu na vršnjake iz ostalih regija (izuzev Istre, Primorja i Gorskog kotara) u manjoj meri opravdavaju upotrebu ustaškog pozdrava.
Ratne teme
Iako se često govori o prevelikoj zastupljenosti ratnih tema u javnosti, mladi su po tom pitanju podeljeni: trećina ih se izjasnila da se u javnosti previše govori o Domovinskom ratu, a približno isti procenat sa time se ne slaže. Da hrvatskim braniteljima treba da se ispune svi njihovi zahtevi, smatra 40 posto učenika, dok Hrvate kao najveće žrtve ratova devedesetih vidi svaki drugi ispitanik.
Više od 60 posto učenika pred kraj srednje škole veruje da je pobeda ostvarena u pravednom, legitimnom, obrambenom i oslobodilačkom Domovinskom ratu, a na tom tragu, 37 posto ih smatra da Hrvatska nije izvršila agresiju na BiH. Kada je reč o Drugom svetskom ratu, samo trećina učenika pobedu u antifašističkoj borbi smatra temeljom državne suverenosti Hrvatske, no treba reći da je svaki drugi ispitanik neodlučan po tom pitanju.
Jedan od zabrinjavajućih nalaza jeste i onaj prema kojemu nešto manje od trećine učenika smatra NDH fašističkom tvorevinom, a njih više od polovine je neodlučno ili ne želi da se opredeli po tom pitanju. A po pitanju karaktera SFRJ, više od polovine ispitanika smatra da je ona bila komunistička diktatura. S druge strane, svaki drugi učenik vidi tu istu SFRJ kao politički moćniju i nezavisniju od volje velikih sila u odnosu na današnju Hrvatsku.
Poverenje u institucije
Autori istraživačkog izveštaja Nikola Baketa, Kosta Bovan i Jelena Matić Bojić navode da učenici završnih razreda nisu skloni promeni naziva ulica i trgova: oko polivine njih smatra da ne bi trebalo preimenovati ulice i trgove koji nose naziv Josipa Broza Tita, pripadnika ili simbola NOB-a, dok njih 40 posto isto smatra za ulice i trgove koji nose imena simbola ili pripadnika NDH.
"U poređenju sa istraživanjem političke pismenosti pre šest godina, učenici 2021. godine imaju niži nivo informiranosti, osim po pitanjima aktealne vlasti, gde su ti procenti sada mnogo veći", navode istraživači. Pretpostavljaju da je pandemija doprinela vidljivosti članova vlasti, pri čemu zapažaju da učenici iz Zagreba imaju veći nivo znanja od učenika iz svih ostalih regija, kada je reč o razumevanju temeljnih političkih pojmova i ustavno-političkog ustrojstva.
Pokazalo se da učenici najmanje veruju političkim strankama, pravosuđu, Saboru, Vladi, predsedniku Republike, televiziji i štampanim medijima. Većinsko poverenje kod mladih uživaju samo vojska i naučnici. Osrednje kod njih prolaze policija i verske ustanove.
Kurir.rs/Jutarnji list