NAUČNICI O ZEMLJOTRESU U PETRINJI: Tlo se pomerilo 10 cm u jednom, 36 u drugom smeru, a uzrok je proces star 160 miliona godina!
Grupa naučnika iz Italije objavila je rad o razornom zemljotresu u Petrinji i uzrocima i posledicama istog. Rad je objavljen u uglednom listu "Priroda" (Nature)
Za potres magnitude 6,4 po Rihteru koji je 29. decembra razorio područje Petrinje i Gline izazvao je intersovanje ne samo hrvatskih već i seizmologa iz susedne Italije.
List "Nature" sada je objavio članak grupe naučnika sa Univerziteta Kamerino, iz Firence i iz Rima u kojem se objašnjava na koji način je zemljotres kod Petrinje posledica sudaranja jadranske mikroploče sa kontinentalnom, evroazijskom, ispod koje se polako podvlači.
Kako je jadranska mikroploča zapravo produžetak afričke, ona je "stisnuta" u odnosu na evroazijsk, jer afrička ploča u odnosu na Evropu rotira u smeru suprotnom od kazaljke na satu, dok jadranska mikroploča takođe rotira, i to oko tačke u Alpima.
Zbog toga se kompletan Jadran povremeno "promeškolji" kako bi se što bolje namestio između zapadnog Balkana na jednoj strani, gde se po njegovom rubu nabiru Dinaridi, i Italije na drugoj strani. A kad se Jadran "promeškolji", na Balkanu nije uvek baš ugodno.
Hrvatski geološki institut objašnjava da je reč o procesu koji traje već 160 miliona godina, a da sudaranje usled kojeg se na našim područjima tresu Dinarske planine i okolina odvija poslednjih 40 do 80 miliona godina.
"Petrinjski potres odražava ovakvu geodinamičku situaciju jer fokalni mehanizam upućuje na horizontalnu maksimalnu kompresiju u smeru, ugrubo, sever-jug", navodi Nature u najnovijem članku na ovu temu.
Predveče, onog dana kad je najsnažniji potres pogodio područje oko Petrinje, seizmolog Krešimir Kuk generalno je opisao takvu situaciju sa jadranskom mikropločom za RTL: "Rased ili sklop raseda, na njega deluju, a tako je i nastao, tektonske sile koje su prisutne zbog stalnog delovanja afričke ploče na evroazijsku, pritiska je, a i jadranska mikroploča se podvlači pod Dinaride."
"Na rasedu se akumulira energija, postoji stalna sila, on bi delovanjem sile trebalo da se kreće, ali ga koče razni procesi. Kad se skupi dovoljno energije, rased puca, dolazi do tog velikog pomaka duž rasedne linije, tada nastaje zemljotres i tim pomakom kreću seizmički talasi koji prenose energiju, koja se titranjima i njihanjima prenosi", rekao je Kuk tada.
Na području na kojem je 29. decembra prošle godine udario i najjače se osetio petrinjski potres, podseća dalje članak, prisutni su rasedi u smeru severozapad-jugoistok i sjveroistok-jugozapad i duž njih je došlo do klizanja terena.
U članku se zaključuje da je duž onog prvog došlo do proklizavanja terena, koje je najviše iznosilo 36 centimetara, a duž onog drugog najveće pomicanje iznosilo je 10 centimetara, prenosi RTL.
Nekoliko dana nakon potresa objavljena je karta dr. Mladena Vihera s Hrvatskog vojnog fakulteta koja je ilustrirovala, na osnovu merenja satelita Sentinel-1, da je Petrinja u potresu propala za 12 i više centimetara sa jedne strane Pokupskog raseda, a da se područje s druge, uslovno rečeno južne strane rasjeda podiglo za sedam i više centimetara.
Tada je i geofizičar Hrvoje Tkalčić, naučnik sa Australskog nacionalnog univerziteta detaljno objasnio na koji način je potres deformisao to područje u kontekstu podizanja odnosno spuštanja tla.
Članak u listu "Nature" osim niza drugih stručnih detalja, objedinjuje, pak, podatke o horizontalnom pomeranju terena do koga je došlo tokom potresa, koji je izvorno posledica naprezanja usled drevnog putovanja jadranske mikroploče na sever i sudaranja s kontinentalnom pločom.
Na kraju, list navodi i da je važno što detaljnije beležiti sve deformacije i pojave poput potresa, rupa... kako bi se predvideli zemljotresi koji se očekuju u regionu Alpi-Dinarske planine-Albanija."
U tom kontekstu zanimljiva je bila situacija nešto više od nedelju dana nakon potresa u Petrinji, kad su mediji u Hrvatskoj preneli izjavu turskog seizmologa Haluka Ejidogana sa Istanbulskog univerziteta koji je objasnio da su postojale određene naznake da će na tom području doći do zemljotresa.
"Nakon zemljotresa u Hrvatskoj ispitao sam karakteristike događaja. Shvatio sam da je potres imao neke 'predznake'. To su aktivnosti koje su započele 23. decembra s magnitudom 1,3, a nastavile se 28. decembra magnitudama 5,2 i 5", rekao je on i dodao da je pojava ovih "predznaka izuzetno važna jer je nemoguće tačno predvideti kada će doći do zemljotresa ali sistem može da se pripremi za potencijalnu opasnost.
"Ako te pojave postanu sve učestalije, može se očekivati zemljotres. To se videlo i u našem slučaju, a verojatno će i hrvatski seizmolozi potvrditi istraživanjem isti slučaj", rekao je Ejidogan aludirajući na zemljotres magnitude 7 koji je 30. oktobra pogodio Izmir u Turskoj i odneo 117 života.
Kurir.rs/K.P.