Berlinski zid je delio Evropu i nemački grad na dva dela skoro 30 godina.
Podignut je preko noći na iznenađenje ljudi sa obe strane zida, sprečavajući ih da se kreću iz jednog dela grada u drugim, a srušen je 1989. godine.
Kako je sve počelo?
-Niko nema nameru da podigne nekakav zid, rečenica je koju je svojim piskutavim glasom 15. jula 1961. godine rekao predsednik Istočne Nemačke Valter Ulbriht i koja se duboko urezala u svest nemačkih građana.
Manje od mesec dana kasnije, 13. avgusta odmah nakon ponoći, u istočnom delu Berlina počela je "Akcija ruža".
Bio je to tajni naziv za izgradnju objekta koji će u narednim decenijama postati simbol podele Evrope i sveta.
Prvo su prekinute železničke trase između zapadnog, savezničkog dela Berlina i istočnog, sovjetskog dela, prekopane su ulice i postavljene barijere. Zatim je rano ujutro uz obezbeđenje istočnonemačke vojske i policije praćena zaprepaštenim pogledima stanovnika Berlina počela i izgradnja zida.
Zašto je sagrađen Berlinski zid?
Na kraju Drugog svetskog rata Nemačka se predala Saveznicima, grupi zapadnih zemalja koju su činile Britanija, Amerika, Francuska i Sovjetski Savez, piše BBC na srpskom.
Saveznici su odlučili da između sebe podele kontrolu nad Nemačkom i na taj način preuzmu odgovornost nad različitim delovima zemlje. Velika Britanija, Amerika i Francuska su preuzele područja na zapadu Nemačke, a Sovjetski Savez je kontrolisao istok.
Berlin je bio u sovjetskoj zoni, ali s obzirom na to da je bio glavni grad Nemačke, odlučeno je da će biti podeljen na četiri oblasti od kojih će svaku kontrolisati po jedna saveznička sila.
Napetosti i podele
Uskoro je postalo jasno da je Sovjetski Savez imao prilično drugačije ideje od ostalih zemalja o tome kako njihova oblast treba da se vodi.
Do 1949. godine, Nemačka je podeljena na dve države - Federalna Republika Nemačka (Zapadna Nemačka), kojom su upravljale Britanija, Amerika i Francuska, i na Nemačku Demokratsku Republiku (Istočna Nemačka), koja je bila deo Istočnog bloka.
Britanija i Amerka su Zapadnom Nemačkom upravljale na način sličan današnjem - ljudi su mogli slobodno da se kreću, da slušaju muziku koju žele i da izražavaju mišljenje.
Istočna Nemačka je bila mnogo zatvorenija i imala je stroga pravila o tome kako ljudi treba da se ponašaju, kao i policiju koja je nadzirala ono što su ljudi radili.
Kako su godine prolazile, na hiljade ljudi dnevno je bežalo iz Istočne Nemačke na Zapad i to je bio glavni razlog zbog kojeg je sagrađen Berlinski zid.
Iako je podignut da to spreči, i tunelima ispod Berlinskog zida i balonom preko njega nastavilo je da se beži iz zemlje "radnika i seljaka" ali u neuporedivo manjim brojevima nego pre.
Podizanje Berlinskog zida svedocima ne bledi iz sećanja ni nakon više od pola veka.
-Moj otac je ostao u Zapadnom Berlinu, porodica je bila podeljena. To je bio rez u mom životu, kaže bivši borac za građanska prava u DDR-u Rajner Epelman.
Kako je zid sagrađen?
Prvi čovek Sovjetskog Saveza Nikita Hruščov je 1961. godine naredio da se između Istočnog i Zapadnog Berlina izgradi zid koji će sprečiti ljude da odlaze.
Podignut je veoma brzo, preko noći 13. avgusta, pa su se mnogi ljudi probudili shvativši da su zarobljeni na jednoj strani, mnogi od njih odvojeni od prijatelja i porodice na Zapadu.
Zid je pokrivao tlo duž cele linije između Istočnog i Zapadnog Berlina, pa nije bilo mesta gde bi ljudi mogli da pređu.
Prvobitno je bio izgrađen kao ograda od bodljikave žice dužine 155 kilometara, ali je kasnije prepravljen, jer su ljudi uspevali da se popnu i prelaze preko njega.
Koliko je bio veliki?
Konačna verzija zida izgrađena je od betonskog dela visine 3,6 metara visine i više od 300 osmatračnica sa stražarima.
Zid je postao simbol podele Evrope između istoka i zapada, a dobio je naziv „gvozdena zavesa".
Lideri Sovjetskog Saveza su rekli da je zid bio zaštita, ali su ga Britanija, Amerika i Francuska videli kao zatvor koji sprečavao ljude da napuste istok.
Šta se desilo sa zidom?
Tokom 1980-tih, u zemljama širom, istočne Evrope pokrenute su revolucije protiv Sovjetskog Saveza.
Ljudi na istoku su hteli više slobode i da mogu da idu gde žele, da slušaju muziku koja im se sviđa i da slobodno izražavaju stavove.
U okviru ovih protesta, ljudi u Istočnoj Nemačkoj su počeli da zahtevaju da im bude dozvoljeno da idu u inostranstvo.
Nakon što je više stotina građana Istočne Nemačke pobeglo preko susednih zemalja kao što su Mađarska i Čehoslovačka, vladi u Istočnom Berlinu je postajalo sve teže da ingoriše zahteve građana da im se dozvoli prelazak u Zapadnu Nemačku.
Lider Istočne Nemačke je 9. novembra održao govor na televiziji i rekao da će granica između istoka i zapada biti momentalno otvorena.
Hiljade ljudi iz Istočne Nemačke je otišlo do zida, zahtevajući od stražara da otvore kapije. Oko 10:45 časova uveče, čuvari su to i uradili, a hiljade ljudi su prvi put u životu prešli u Zapadnu Nemačku.
Slavlje
Više stotina stanovnika Zapadne Nemačke ih je dočekalo, a zajedno su proslavili ovaj istorijski trenutak. Neki su čak plesali na vrhu zida.
Smatra se da je datum „pada" Berlinskog zida 9. novembra 1989. godine, ali nije odmah u potpunosti srušen.
Kurir.rs/BBC/Jutarnji list