Pukovnik ruske vojske Nikolaj Nikolajevič Rajevski, koji je Lavu Tolstoju poslužio kao inspiracija za lik grofa Vronskog u romanu “Ana Karenjina”, ostavio je srce Srbiji.
Da pomognu Srbiji u ratu sa Turcima 1876. prijavili su se dobrovoljci iz mnogih slovenskih zemalja, najviše iz Rusije. Među njima je bio i tridesetsedmogodišnji pukovnik Rajevski, pripadnik čuvene ruske plemićke porodice, sin general-potpukovnika ruske armije kome je Puškin posvetio poemu “Kavkaski zarobljenik” i unuk generala Rajevskog koji je vodio rusku vojsku protiv invazije Napoleona (Nikolajeva baba je unuka poznatog naučnika Lomonosova). Tokom priprema Srbije za rat, kao izaslanik ruskog cara Aleksandra II, Rajevski je 1867. u više navrata boravio u izviđačkoj misiji obilaska putnih pravaca prema Bosni, poprišta budućeg rata, a o svojim zapažanjima obaveštavao je vlast u Srbiji i vladu Rusije. Iz sačuvanih pisama na francuskom jeziku, upućenih ministru srpske vojske, pukovniku Blaznavcu, da se zaključiti da je pukovnik Rajevski prvi osmislio put od Užica, preko planine Šargan, do granice sa Bosnom, trasu kojom je 1925. projektovana čuvena Šarganska osmica, kružna uskotračna pruga od Kremana do Mokre gore.
Nakon što se Karenjina bacila pod voz, grof Vronski se prijavio u dobrovoljce i otišao u rat u Srbiju. Tolstoj time završava priču, a život Nikolaja Rajevskog okončao se pogibijom u bici sa Turcima 20. avgusta 1876. kod sela Gornji Androvac, nedaleko od Aleksinca. Prema legendi, samo nekoliko minuta pre pogibije Rajevski je ručao, pio vino i polazeći na položaj rekao: „Ako poginem, srce mi ostavite u Srbiji, a telo prenesite u Rusiju“.
I želja mu je ispunjena. Njegovi posmrtni ostaci prvobitno su sahranjeni u porti manastira Sveti Roman kod mesta Đunis na putu Ražanj-Kruševac, ali su tu počivali samo nekoliko dana. Nakon dolaska u Srbiju njegove majke Ane Mihajlove, telo Rajevskog preneto je u Beograd odakle je, uz najviše vojne počasti i opelo u Sabornoj crkvi kom je prisustvovao i knez Milan Obrenović, ispraćeno u selo Razumovska u Ukrajini gde je sahranjeno u porodičnoj grobnici. Srce je ostalo u porti manastira Sveti Roman.
A na mestu pukovnikove pogibije u Gornjem Androvcu 1903. podignuta je crkva Svete Trojice, u narodu poznata kao ruska crkva ili crkva ljubavi, od čijeg su ulaza do puta zasađeni drvoredi lipa donetih sa imanja Rajevskih u Ukrajini. U knjizi “Vronski, čast i ljubav” Budimir Potočan je zabeležio da je mesto za gradnju crkve obezbedila srpska kraljica Natalija koja se “lično starala da iz svog džepa pravično obešteti seljake od kojih je otkupljena zemlja”, dok je izgradnju platila grofica Marija Rajevska, pukovnikova snaha, koja je “nesebično dala trostruko više dukata nego što je moglo biti utrošeno za podizanje hrama”.
kurir.rs/blic
Bonus video: