KAD JE TEŠKO - SPC! Krivokapić usred uzavrele političke krize požuruje Temeljni ugovor, a Abazović otrčao kod patrijarha
Ovim potezima ogoljena je namera političkih aktera u Crnoj Gori da, usred uzavrele krize u kojoj su ulog smene najviših državnih funkcionera, Crkvu uguraju na svoju stranu
Iznenadna žurba crnogorskog premijera Zdravka Krivokapića da potpiše Temeljni ugovor sa Srpskom pravoslavnom crkvom i jednako iznenadni odlazak potpredsednika vlade Dritana Abazovića u Beograd na privatan razgovor s patrijarhom Porfirijem dva su istovremena događaja koja su ogolila nameru političkih aktera u Crnoj Gori da, usred uzavrele krize u kojoj su ulog smene najviših državnih funkcionera, Crkvu uguraju na svoju stranu.
Dok su svrha i tema razgovora Abazovića s patrijarhom za javnost ostali nepoznati, Krivokapićeva ponuda SPC izašla je na videlo, doduše, neslužbenim kanalima. Poslednja verzija Temeljnog ugovora sa SPC, koju je vlada Crne Gore usvojila u sredu, pretrpela je nekoliko izmena i još nije obelodanjeno da li je ovih 20 članova, koliko ima novi nacrt, prihvatljivo i za SPC. Jer, Krivokapićeva vlada je tokom godinu dana svog rada u nekoliko navrata odustajala od stavljanja potpisa na usaglašene nacrte Temeljnog ugovora, a potpis je izostao i prilikom poslednjeg pokušaja - kada je upravo crnogorska vlada poslala Crkvi još jednu verziju teksta.
Nepovredivost imovine
U poslednjem nacrtu se SPC jemči "vršenje javnopravnih ovlašćenja", što je bilo uklonjeno iz prethodnog nacrta, s obrazloženjem da nije valjana pravna konstrukcija, jer pomenuta ovlašćenja vrše javnopravni organi, pre svega državni organi, pišu Vijesti. U ovoj verziji nacrta u članu 7, koji tretira nepovredivost svojine i državine nad manastirima i drugim nepokretnostima, navodi se da se to jemči Crkvi, a ne, kako je vlada prethodno sugerisala, i crkveno-pravnim licima, s obrazloženjem da se na njih i vodi "većina imovine Crkve u Crnoj Gori", pa da na taj način država obuhvata i štiti pravo svojine i faktičkih vlasnika crkvene imovine u Crnoj Gori. U članu 13 piše da nadležne vlasti u Crnoj Gori neće razmatrati zahteve za izgradnju verskih objekata koji nemaju pismeno odobrenje nadležnog eparhijskog arhijereja, dok je u prethodnoj verziji pisalo "pravoslavnih verskih objekata". U novoj je dodato i da se to radi "u skladu sa zakonom i autonomnim propisima Crkve".
Istorijski kontinuitet
Predloženi tekst ima i preambulu Temeljnog ugovora, u kojoj se navodi da je hrišćanska crkva na prostoru današnje Crne Gore prisutna od apostolskih vremena i njenog kontinuiteta kroz istorijsko pravoslavno i crkveno ustrojstvo od osnivanja Zetske, Budimljanske i Humske episkopije (1219. godine) "u sastavu Žičke arhiepiskopije, Pećke patrijaršije, odnosno SPC", pišu Vijesti. U prethodnoj verziji koju je vlada slala bile su izbrisane reči "u sastavu Žičke arhiepiskopije, Pećke patrijaršije, odnosno SPC", sa obrazloženjem da je hrišćanska crkva postojala na prostoru današnje Crne Gore i u periodima ukidanja Pećke patrijaršije (u periodu od 1463. do 1557. godine i od 1766. do 1920. godine) i da bi, ako to ne bi bilo konstatovano, podrazumevalo da crnogorske vladike iz dinastije Petrović-Njegoš i drugi crkveni poglavari iz tog perioda nisu pripadali hrišćanskoj crkvi i da je to sa stanovišta države Crne Gore neprihvatljivo.
U novom nacrtu navodno piše i da se uvažava istorijska uloga SPC (u prethodnom nacrtu pisalo je SPC u Crnoj Gori), posebno Mitropolije crnogorsko-primorske za vreme crnogorskih mitropolita-gospodara, kao i njena uloga u državnosti Crne Gore i društvenom, kulturnom i obrazovnom razvoju, što se razlikuje od prethodne verzije, koja je naglašavala istorijsku ulogu Mitropolije crnogorsko-primorske, kako je tada obrazloženo iz vlade, kao jedine od postojećih eparhija SPC koja je temelj državnosti Crne Gore. Ostale izmene su uglavnom stilske prirode.
Kurir.rs