Malo je poznato da je veliki hit "Đurđevdan“ zapravo stara predratna pesma koja bi možda do danas i bila zaboravljena da nije bilo jednog sudbonosnog voza i jezivih zločina počinjenih u Jasenovcu za vreme Drugog svetskog rata.
Čuvena pesma "Đurđevdan" nastala je u "vozu smrti", koji je putovao iz Sarajeva za Jasenovac, otkriva profesor Žarko Vidović, istoričar umetnosti iz Sarajeva, koji je bio u zloglasnom koncentracionom logoru 1942. godine.
Te 1942. godine Žarku Vidoviću, istoričaru umetnosti i likovnom kritičaru, bilo je tek 20. godina. On je kao dobrovoljac učestvovao u Aprilskom ratu 1941, a samo nekoliko meseci kasnije uhapšen je u Sarajevu i od tada je bio u zatvoru – prvo nemačkom, pa zatim ustaškom.
Tako se 6. maja 1942. godine, na Đurđevdan, i obreo u "velikom transportu" - vozu kojim su ustaše prevozile sarajevske zarobljenike u "logor smrti" - Jasenovac.
- Izveli su nas iz zatvorskih ćelija u ranu zoru. Pamtim, bilo je ledeno jutro, a ustaše su komentarisale da su Srbima pripremile pravi "Đurđevdanski uranak".
Naime, kako svedoči ovaj istoričar, Srbe su na Đurđevdan zatvorili u stočne vagone i, po naređenju NDH, policija ih je povela na "đurđevdanski uranak". Vidović je bio u zаtvorimа do 1942. godine, i to prvo u nemаčkom, pа u ustаškom. U "Velikom trаnsportu" prebаčen je u Jаsenovаc, odаkle je deportovаn u logor kod Nаrvikа u Norveškoj.
Prema njegovim rečima, na putu prema kazamatu, zatočenici u vagonima bez hrane i vode počeli su da padaju u krize zbog straha i neizvesnosti. U opštem haosu, jedan od njih, za koga se tvrdi da je bio član sarajevske "Sloge", u sopstvenom grču i nemoći, iz ponosa i prkosa, prvi put je zapevao "Proljeće na moje rame slijeće, đurđevak zeleni, svima osim meni - Đurđevdan je!".
Po dostupnim svedočenjima, ustaše su zbog pesme "Đurđevdan" zatvorile šibere na vagonima, a zatvorenici su ostali bez vazduha na malom prostoru, zbijeni jedni do drugih.
Od 3.000, koliko ih je krenulo iz Sarajeva, u Jasenovac je stiglo 2.000 duša. Svaki treći zarobljenik je umro – od gladi, iscrpljenosti, bolesti... A prvi pakao – Jasenovac, tek ih je čekao.
- Malo je poznato da je veliki hit "Đurđevdan“ zapravo stara predratna pesma koja bi možda do danas i bila zaboravljena da nije bilo jednog sudbonosnog voza i jezivih zločina počinjenih u Jasenovcu za vreme Drugog svetskog rata. To da smo mi tu pesmu pevali na putu za Jasenovac, posle rata se dosta spominjalo, pa je Bregović uzeo tu pesmu, obradio je novim stihovima i tako je ona postala poznata. I prvobitne reči pesme su bile o ljubavi, ali tek je Bregovićeva verzija učinila ju je planetarno popularnom - tvrdi Vidović.
Kurir.rs/mediji
bonus video: