Serijom intervjua koje je rođeni Zagrepčanin Vladimir Jadrijević, poreklom iz Glavica kod Sinja, u poslednje vreme rasvetlio je mnoge enigme iz ratne 1991. godine. Jadrijević je u to vreme radio kao vozač stručnih službi Vlade i Sabora SR Hrvatske, a 1989. vrbovao ga je KOS kom je, kako objašnjava, pristupio bez ikakve materijalne koristi kao uvereni Jugoslaven, jer je smatrao da će na taj način sprečiti bratoubilački rat između Hrvata i Srba. Delovao je pod kodnom oznakom S-1. Formacijski je pripadao Petom vazduhoplovnom korpusu JNA, čije je zapovjedništvo bilo u Zemunu.
Nadređeni mu je bio pukovnik JNA Slobodan Rakočević, šef KOS-a. Vladimir Jadrijević, za zagrebačke prijatelje Vladek, Hrvat iz Cetinske krajine i sin visokopozicioniranog milicionera za vreme Jugoslavije, oformio je mrežu samo njemu poznatih agenata koji su mu se stavili na raspolaganje i inflitrirali u redove novoizabrane vlasti koja je nameravala da otcepi Hrvatsku od SFRJ.
Otkriveni su kad je sigurnosna služba na čelu s Josipom Perkovićem došla u posed tajnih dokumenata o planovima i delovanju kosovaca u Hrvatskoj. Do te mere su bili dobro informisani, kaže Jadrijević, da su prema zaplenjenim radnim sveskama znali tačno s kim se i kada sastajao, te koje su akcije spremali, pa nije mogao da negira gotovo ništa od onoga što su mu stavljalio na teret.
Verstva nad oficirima JNA
Do koje je mere Jadrijević duboko bio uvučen u hrvatske redove, svedoči i epizoda iz opkoljenoga Gospića. Tamo je Vladimir u uniformi Zbora narodne garde, iz hotela "Velebno", posmatrao, kaže, masakr nad Romima koji su,kaže izveli pojedinci iz HV-a koji su se oteli kontroli, ali od straha da se ne otkrije njegova prava uloga, nije reagovao. Znao je, kaže, i za zverstva koja su počinjena nad oficirima JNA i njihovim porodicama iz Gospića, a koja su posle postala predmetom suđenja za ratne zločine.
Jadrijević je zajedno sa kolegom, kome nije hteo da otkrije identitet, pomno pripremao atentat na Josipa Perkovića, najvažnijeg čoveka hrvatske obaveštajne službe, do kojeg nikada nije došlo jer ih je nova HDZ-ova vlast na čelu s Franjom Tuđmanom, a koja je angažirala gro bivših pripadnika Službe državne sigurnosti Hrvatske, lukavo nadigrala i na kraju pohapsila, pa razmenila za uhapšene Vukovarce, doktorku Vesnu Bosanac i druge.
Jadrijević je brzo provaljen, ali hrvatski obaveštajci namerno su ga ostavili u službi, stalno ga navodeći na pogrešan trag ne bi li otkrili širu mrežu saradnika. Tako je Jadrijević 1991. provalio u stan u kojem Perković više nije stanovao. Da su u SIS-u uvek bili korak ispred KOS-a, svedoči i podatak da je Tuđman, na kog su pripremali atentat, jednu noć, zajedno sa svojim obezbeđenjem, proveo pod vedrim nebom, ističe Jadrijević.
Dokle dosežu veze jednog "običnog vozača", svedoči i njegovo poznanstvo sa Srećkom Pšeničnikom, zetom Ante Pavelića, koji mu se 1991. godine žali kako su Hrvatskom zavladali bivši udbaši i visoki oficiri JNA, na čelu sa Franjom Tuđmanom.
Pakleni planovi
Jadrijević je svedočio i o tome da je KOS planirao da postavi eksploziv u kutije za hitnu pomoć u svim službenim automobilima u kojima su se vozili najviši zvaničnici nove HDZ-ove vlasti, kao i u protivpožarne aparate u zgradama Sabora i Vlade, kako bi ih digli u vazduh. On je odbio da učestvuje u takvoj akciji smatrajući je suludom, a isto su uradili i neki od njegovih kolega na vezi, mada je do poslednjeg trenutka izveštavao komandu KOS-a u Beogradu o događanjima u državnom vrhu Hrvatske i ratnim zbivanjima na terenu.
Smatrao je, ističe, potpuno nerazumnim da se praktično najvažnije institucije u Hrvatskoj dignu u vazduh jer bi to izazvalo lavinu nezadovoljstva širom zemlje i bes građana prema Srbima koji su tada živeli u Hrvatskoj. Do takvih je planova, koji su bili, ističe, izvan svake pameti, došlo u trenutku kada je JNA napadnuta u Sloveniji, gde su nad vojnicima i oficirima JNA izvršeni brojni zločini, o kojima se do dana današnjeg ćuti. Najgori je, kaže, bio na jednoj od bivših karaula JNA, gde su uhapšenog oficira Jugoslavenske vojske slovenski teritorijalci "nabili na ražanj i ispekli".
Vladimir Jadrijević priznaje da je u salu Sabora na Markovom trgu uneo plastični eksploziv da bi testirao da li će ga otkriti policijski labrador, koji je bio obučen za traženje istog, ali nije uspeo.
Bivši agent KOS-a Jadrijević tvrdi da i u današnjem političkom establišmentu Hrvatske postoje ljudi koji su tih prelomnih godina aktivno sarađivali s KOS-om, ali su zbog privilegija koje su im ponuđene – brzo promenili stranu. Svedoči i o vezama republičkog SDS-a na čelu s Perkovićem i političke emigracije, i potvrđuje da je nova HDZ-ova vlast, odmah posle formiranja prve demokratske Vlade, najvažnije funkcije poverila upravo Udbinim konfidentima iz emigracije i bivšim radnicima Službe čiji su patroni bili najvažniji Tuđmanovi ljudi: Manolić, Boljkovac i Perković.
Planirali vojni puč
Vladimir Jadrijević govori dalje da je KOS planirao vojni puč kojim bi srušio demokratsku izabranu vlast u Hrvatskoj i hapšenje vodećih intelektualaca u tadašnjim jugoslavenskim republikama, a kako bi pošto-poto zaustavili demokratske procese koji su bili u toku. Govorio je i o raketiranju Banskih dvora, kao i o propalom atentatu na Franju Tuđmana, koji je, po njemu, osujetio jedan od dvojice pilota koji je imao "hrvatske krvi" koji zato namerno nije hteo da izvrši izdatu naredbu pa je, uprkos preciznim uputstvima, raketu poslao u pogrešnom smeru. Mišljenja je i da je bivši bliski Tuđmanov kolega Veljko Kadijević učinio sve da Franjo Tuđman ipak ne bude likvidiran u režiji kontraobavještajne službe JNA.
Jadrijević smatra da je bezumno raketiranje Banskih dvora, kao i akcija "Labrador", u kojoj je minirano Jevrejsko groblje u Zagrebu kako bi se nova vlast pokazala kao naslednik NDH, ujedinilo hrvatski narod kao nikada do tada, te pokopalo jugoslavensku ideju u Hrvatskoj za sva vremena.
Iako su akciju "Labrador" izveli agenti KOS-a s kojima je Vladimir Jadrijević tesno sarađivao i koji su posle takođe uhapšen, smatra da su njeni idejni inicijatori i nalogodavci, koji su planirali i dizanje zgrade Vlade i Sabora u vazduh, na taj način zabili autogol, i diskreditovali tako sve one koji su bili verni jugoslavenskoj ideji.
Vladimir Jadrijević priznaje Tuđmanu veštinu kojom je uspeo da pridobije neke od najvažnijih ljudi iz JNA, poput Tusa i Agotića, na svoju stranu. Sve je to, kaže, provedeno u takvoj tajnosti da je on, kao krtica u redovima Zbora narodne garde, jer je među prvima zadužio uniformu i naoružanje, bio iznenađen efikasnošću kojom su se odvijali transferi najvažnijih ljudi JNA u redove ZNG-a.
Pola Hrvatske radilo za KOS
Jadrijević kaže da je "pola Hrvatske tada radilo za KOS, ali isto tako nova hrvatska vlast imala je svoje krtice u Beogradu". Franjo Tuđman je u tom smislu bio jako uspešan, kaže Jadrijević, jer je radio u Personalnoj upravi JNA i KOS-u. Kao takav se vrlo brzo posle početka rata obračunao i s ekstremnom političkom emigracijom koja se vratila u Hrvatsku, jer je ista, nezadovoljna činjenicom da njome vladaju, kako su ih nazivali, "crveni ustaše", krenula u rušenje Tuđmanove vlasti.
No u tome su ih osujetili upravo bivši politički emigrant Gojko Šušak i Josip Perković. Vladimir Jadrijević uhapšen je kao agent KOS-a i kao takav je završio u zagrebačkom zatvoru na Lašćini kad i komandant odbrane Vukovara Mile Dedaković Jastreb, nakon što je napustio opkoljeni grad. Bio je svedok, kaže, njegovu zapomaganju zbog silnih batina koje je dobio od Perkovićevih bivših udbaša koji su sada zdušno radili za "hrvatsku stvar".
Jadrijević je poznatom srpskom novinaru Milomiru Mariću ispričao i saznanja iz druženja sa Simom Dubajićem, za kojeg tvrdi da je među hrvatskim Srbima agitirao za Tuđmana. Dubajić i Tuđman su se, tvrdi Jadrijević, poznavali još iz završnih operacija u Drugom svetskom ratu, koje je obeležila blajburška tragedija. Obojica partizana, tačnije obaveštajaca svedočili su stravičnom masakru nad zarobljenim neprijateljskim vojnicima i civilima nakon što je službeno okončan Drugi svetski rat.
Kurir.rs/Slobodna Dalmacija