Čuveni pozorišni i filmski režiser Piter Bruk je preminuo u 97. godini. On je živeo u Francuskoj od sredine sedamdesetih, a osvojio je brojne Toni i Emi, kao i nagradu Lorensa Olivijea. Često su ga nazivali "najvećim živim režiserom".
Rođen je 21. marta 1925. u predgrađu Londona, od jevrejskih roditelja emigranata iz Litvanije, koja je tada bila deo Ruskog cartsva.Ruska kultura je bila snažno prisutna u njegovoj porodici i ostaće, kroz njegov život, upisana na vrlo intiman način, kao bitan ključ za razumevanje ovog čoveka koji je bio i silno otvoren i potpuno zagonetan.
On je gostovao i na BITEFU.
Inače, njegovo ime, koje su ovde u Srbiji, pre više od pet decenija, znali tek malobrojni, a upoznali ga lično januara 1957. godine, kada je gostovao njegov “Kralj Lir” sa Polom Skofildom u glavnoj ulozi i 1962. “Tit Andronik” sa Vivijen Li i Lorensom Olivijeom, kasnije, sa Bitefom, nekako se podrazumevalo kao jedan od stubova njegovih standarda. Uprkos činjenici da je Bruk došao tek na Sedmi i da su na festivalu do sada učestvovale samo dve njegove predstave, obe nagrađene: “San letnje noći”, 1972. i “Pleme Ik”, 1976!
Sticajem okolnosti, domaća publika je upoznala maga kroz sve tri njegove faze - pre nego što je 1961, sa Piterom Holom, osnovao čuvenu Kraljevsku Šekspirovu kompaniju, tokom rada u toj trupi i, najzad, Bruka, nastanjenog u Parizu, koji je 1971. godine stvorio ivodio Međunarodni centar za pozorišna istraživanja u pozorištu Buf di Nor. Opisuju ga kao “inovativnog”, “nekonvencionalnog”, “kontroverznog”. Mnogo je knjiga o njemu napisano, on sam je objavio tri (“Prazan prostor”, iz 1969. nezaobilazan je na svim pozorišnim akademijama sveta), snimio je brojne igrane i dokumentarne filmove. Kritičar “Gardijana” Majkl Bilington, u eseju “Sa Kraljevskom Šekspirovom kompanijom od Lira do Sna” piše: “Savremena kritika mahom posmatra karijeru Pitera Bruka kao dve jasne suprotnosti. Jedna je Bruk Englez, druga, Bruk posle 1971. - internacionalist. Postoji Bruk tradicionalist i Bruk eksperimentator. Bruk mađioničar, čovek zabave, koji se lako kreće između londonskog Vest Enda, Stratforda i Kovent gardena, a tu je i Bruk asketski istraživač pod uticajem Artoa, Grotovaskog i Beketa. Jasno, u svakom od ovih stanovišta ima nešto istine”.
Sam Bruk, koji je sa Šekspirovim “Izgubljenim ljubavnim trudom”, pre tačno sedamdest godina, krenuo u avanturu iz koje će se izroditi jedna od najslavnijih kuća na svetu, prvi susret sa pozorištem imao je kao što ga ima beba rođenjem - kroz plač: “Slušajte! Da li čujete ono dete što plače napolju, u vrtu? Kad sam prvi put ušao u pozorište, pred spuštenom zavesom baš tako sam plakao (...) Pa ipak, slika pozorišta gde se ništa ne događa, koja me je naterala da plačem, bila je moja prva velika lekcija. Naučila me je da nešto uvek mora da se dogodi...” Drugu lekciju naučio je, opet u dečaštvu, u jednom periferijskom pozorištu u Londonu, razočaravši se u Ričarda Trećeg koji leži “mrtav” a - vidljivo diše! A treće mladalačko iskustvo je, napokon, probudilo njegovu radoznalost. Na sceni je bio brod, tačnije most broda. “Pomislio sam: kad bih samo mogao da se popnem na pozornicu i prođem kroz ona vrata... Godinama sam bio ubeđen da svaka vrata i svaki prozor scenografije vode u čudesna tajanstvena mesta...”
A onda je, znatno kasnije, “iznenada shvatio” da njegovo “veliko otkriće”, uopšte nije veliko - jedan glumac i još jedan glumac plus ljudi koji opslužuju predstavu, sami mogu da stvore prostrane zamišljene svetove... “Ono što je bilo senzacionalno otkriće ljudima poput mene, koji su radili u Londonu, Njujorku ili Parizu, bilo je očigledno skoro svakom tradicionalnom teatru na svetu...” Kao što biva, mnogo se vremena potroši na očigledno i u tom momentu stvari legnu na pravo mesto. Sa tom, recimo - četvrtom lekcijom, Bruk je započeo pozorišna istraživanja, po Aziji, Africi (jedna od prvih predstava Buf di Nora bilo je upravo “Pleme Ik”) i sa glumcima različitih nacija i boja, koji nepatvoreno dočaravaju “prostrane zamišljene svetove”, pišu Novosti.
Kultni umetnik, koji je režirao više od 100 komada i razvio teoriju o praznom prostoru kako bi publici ostavio mašti na volju, smatra se ikonom avangardnog pozorišta.
U Francuskoj je postavio monumentalne komade, sa glumcima iz raznih kultura.
Njegov najpoznatiji komad je „Mahabharata“ o indijskom epu od devet sati (1985), adaptirana je za film 1989. godine.
Tokom 1990-ih kada je trijumfovao u Velikoj Britaniji sa komadom Samjuela Beketa „Divni dani“, kritičari su ga pozdravili kao najboljeg reditelja koji je London imao.
Posle avanture od više od 35 godina u teatru „Buf di Nor“ Piter Bruk je napustio čelo teatra 2010. godine sa 85 godina, ali nastavio do nedavno da režira.
Reditelj je uvek odbijao etiketu da se bavi angažovanim pozorištem, već uvek ponavlja da su njegovi komadi namenjeni samorefleksiji i razvoju duhovnosti, prenosi Beta.
Detalji smrti čuvenog režisera nisu objavljeni.
(Kurir.rs)
Bonus video: