FAMOZNO SVETISLAV BASARA: KRITIKA SELJAČKOG UMA
Budući da prethodnih dana nije bilo pičvajza vrednog pomena, subota, dan za kulturu, ponovo je dan za kulturu, ovoga puta posvećen kratkom prikazu jedne vrlo bitne knjige, koja upravo zato što je bitna - neće privući naročitu pažnju čitalačke publike. Reč je o novom izdanju dve knjige u jednom tomu „Jezik i društvena stvarnost“ i „Protiv Vuka“ (Službeni glasnik, 2022) iz pera prerano preminulog istoričara Miroslava Jovanovića.
Najveća pohvala pomenutim knjigama je činjenica da su prva izdanja munjevito rasprodata - tačnije prećutana po oprobanom receptu - a da nisu izazvala nikakvu reakciju „stručne javnosti“. Jovanovićev kolega (prijatelj?) Vladimir Todić taj muk pripisuje „polemičkoj nespremnosti pojedinih intelektualnih koterija da kroz Jovanovićev izazov eventualno redefinišu stajališta, u strahu od ugroženosti sopstvenih autoriteta“ (i sinekurčina, prim. S. B.).
To se stajalište savršeno uklapa u moju tezu da su nam novija istorija i sadašnjica ovako čemerne i drljave zato što su skrojene po meri društvenopolitičkih, kulturnih i istoriografskih mediokriteta i prdonja koji u nekom boljem i konkurentnijem ambijentu ne bi mogli da prave akademske karijere i jedu leb bez motike.
Po Jovanoviću, pičvajzi počinju prvim od „sedam diskontinuiteta“ novije srpske istorije, famoznim Ratom za srpski jezik i pravopis Vuka Stef. Karadžića. Iako nepobitno dokazuje da je Vuk s prljavom vodom prosuo mnogo beba, Jovanović nije toliko „protiv“ Vuka koliko protiv nastavljača njegovog dela, takozvanih vukovaca - naročito onih prve generacije (mada ni najnoviji nisu bolji) - koji su od lingvističke reforme napravili ne samo ideologiju nego čitavu jednu lažnu religiju.
Jovanović odmerenim, faktografijom potkrepljenim tonom pokazuje da je Vukova pobeda zapravo bila Pirova, da pobeđeni - Vukovi protivnici - nisu bili nekakvi nazadnjaci, narodni neprijatelji i srpski dušmani, nego vrlo obrazovani ljudi koji su, isto toliko koliko i Vuk, želeli dobro rodu svome, koji bi u potonjim vremenima neuporedivo bolje prošao da je makar malčice poslušao pametnije od Vuka i napravio kompromis između Vukovog i protivničkog viđenja jezičkih stvari.
U odbranu brzopletog srpskog roda može se reći da ga, onako nepismenog, niko nije ni pitao. Stvar je, po naređenju sa ondašnjeg vrha, smandrljana i prelomljena preko kolena, što je označilo početak serije smandrljavanja i prelamanja preko kolena.
Odbacivanje prethodnog kulturnog i pisanog nasleđa stravično je suzilo horizonte srpske istorije, svelo ga na Beogradski pašaluk i Prvi srpski ustanak s jedne, „željenu, ali neostvarivu istoriju“ (čitaj: gomilu halucinacija) s druge i „najatraktivnije oruđe estradne istoriografije koja daje pojednostavljena tumačenja na vanvremenskoj ravni dobra i zla“. Šta da vam kažem. Pišite kao što govorite, govorite kao što je napisano.