Uvod u tragediju koja je zadesila Kragujevac 21. oktobra 1941. godine, bilo je streljanje 400 građana, samo dva dana ranije, u kragujevačkim naseljima Ilićevo, Maršići i Grošnica.
To je ujedno bio i početak osvete "100 Srba za jednoga Nemca", a povod je bio partizanski napad na nemački 3. bataljon na putu između Kragujevca i Gornjeg Milanovca.
A na današnji dan, pre 79 godina, od troipogodišnje okupacije nacista, oslobodjen je Beograd.
Uvod u oslobođenje bile su višednevne borbe koje su se u mnogim delova grada vodile od polovine oktobra te 1944. godine.
A ko je zapravo imao glavnu ulogu u sukobima sa okupatorom, zašto je sećanje na dane u kojima je Beograd oslobađan od okupatora, a koje je obeležavano decenijama, u jednom periodu utihnulo, da bi se danas ponovo obeležavalo?
Koja su tumačenja istoričara u kontekstu politike, istorijskog revizionizma,kao i stradanja civila u Drugom svetskom ratu?
Gosti jutarnjeg programa Redakcija su upravo istoričari Nebojša Damnjanović i prof. dr Miloje Pršić koji su razjasnili gledaocima ove nedoumice.
Pršić razgovor započinje sećajući se, kada je posle velikih promena vlasti 2000. godine, kada su istoričari konačno počeli da se bave ovim temama, on napravio prvu izložbu u znak sećanja na žrtve.
- Ne treba kriti da su u oslobađanju istočne Srbije, učestvovale jedinice jugoslovenske vojske u otadžbini i sve do polovine oktobra to su jedinice koje učestvuju u oslobađanju jedinica Keserovića zajedno sa Crvenoarmejcima, a posle poraza Nemaca, probijaju se u Župu, u Aleksandrovac i za tri dana stižu u Kruševac. E sad, taj sukob pripadnika Jugoslavije i oficira kraljeve garde - Komunistička partija Jugoslavije, ona je neopravdano uzela taj ekskluzivitet da je ona zaslužna za oslobađanje Srbije, što nije tačno! To je takva netrpeljivost među njima bila da se pretvorila u klasičan građanski rat, a sada se govori o tome i više se priča da nisu to "koljači i gibaničari", nego mora da se nađe mera da se priđe malo i tolerantnije i fleksibilnije i da se zna istina. Stradanje naroda nije bio samo u Kragujevcu nego i u Kruševcu i u Dragincu. To selo ima sad 2190 ljudi, gde su Nemci četiri meseci nemilosrdno skupljali i ubijali sve na šta su naišli od ljudi, o tome se ništa nije govorilo - rekao je Pršić.
Damnjanović se priseća da u - na prečac stvorenoj Jugoslovenskoj državi i prvoj i drugoj - ima puno zanemarivanja, posebno u komunisitčkoj Jugoslaviji, koja je bila opijena pobedom i onda su se lako preskakali istorijski događaji i vršila revizija zločina.
- Redak primer je Jugoslavija, nova tvorevina 20. veka, ona je jedna od retkih u Evropi koja nije obeležavala dan svog nastanka. Osim 29. novembra (vreme Teheranske konferencije) do dana današnjeg imate zanemarivanje uloge kraljeve vojske u otadžbini, mnogo toga se preskače - ispričao je Damnjanović, naglasivši:
- Velika uloga ide vojsci Bugarske. To je ista okupatorska vojska tri godine pre toga. Oni nisu išli kao pravoslavni Sloveni, Hitler im nije verovao, ali jesu vršili policijsku službu ovde, međutim napravljen je taj poznati dogovor - Sovjeti su okupirali Rumuniju i Bugarsku, ali Sovjetska armija je potukla bugarsku vojsku. Oni su bili glavni saveznik nacista... Rumuni su potučeni, okupirani i nakon što su izveli prevrat, operetski, a Bugarska se predala, Rusi su ušli u ove države... A njihova glavna snaga pokreta otpora bila je u Francuskoj iako je De Gol zastava u to vreme... Kako su se Bugari pojavili, narod u Srbiji to nije prihvatio, iako Srbi nemaju bliži narod od Bugara - pravoslavni Sloveni, bili pod Turcima.. .Niška operacija koja je deo tih oslobođenja, ključna je bila uloga Bugara. Sada, okrenuli oružje protiv... - prisetio se Damnjanović.
Pršić je istakao ogromno potiskivanje srpske istorije i tačnog broja žrtava, tokom okupacije Nemačke.
- Dugo sam radio kao šef arhive oružanih snaga i šef katedre koja je pokrenula inicijativu da se promeni nastavni plan i program na Vojnoj Akademiji koja je prihvaćena, jer nema potrebe da se obmanjujemo i učimo neistine o broju žrtava. Dejan Đerić napisao je knjigu "Odani zakletvi", koja je posvećena ubijenim Užičanima... Godine 1941. kada je došlo do raskola, umesto svuda u svetu svaki pokret teži da ujedini narod, a ovde ste imali liniju podele, partizani, četnici i ustaše... Stalno se licitira broj ubijenih od Jasenovca do Kragujevca. Mi smo potiskivali srpsku istoriju, a Srbija stvara Jugoslaviju sa ogromnim žrtvama! Jedna trećina stanovništva je izgubljena za mudro stvorenu državu, a na Drugom zasedanju AVNOJ-a stvaraju se države Slovenija, banovina Hrvatska, ali kako su tada rekli te linije pomažu da se "orijentišemo" a doveli su do strašnog rezultata i eho u 1991 i 1992. godini i sada na Kosovu i Meothiji, a pogledajte šta smo dobili za svoju žrtvu za demokratiju, logor u 21. veku u kojem tamo dole žive Srbi -istakao je Pršić.
Celokupnu priču poslušajte OVDE