Srpska vojska, koja je svoje borbene i moralne kvalitete iskazala u ratovima za oslobođenje i ujedinjenje, formirala se u dugom procesu borbe za obnovu srpske državnosti.
Uvođenje opšte vojne obaveze 1862, a potom i obaveze služenja vojnog roka 1882. godine, približilo je moderno organizovanu srpsku vojsku svakom vojnosposobnom stanovniku Srbije.
Njen istorijski značaj u prvim godinama 20. veka i Prvom svetskom ratu tema su kratkog dokumentarno-edukativnog filma iz serijala "Minijature" koji se mogu pogledati na Jutjub kanalu Ministarstva odbrane i Vojske Srbije.
Uz svaku od minijatura, a biće ih ukupno 60 u produkciji "Zastava filma", na sajtu ministartva se može pročitati i propratni tekst, poput ovog koji je sročio dr Aleksandar Životić sa Filozofskog fakulteta.
Shvatanje vojske kao ključnog oslonca srpske države i naroda predstavljalo je bitnu odrednicu srpskog vojničkog mentaliteta. Najveći deo srpske vojske činili su vojni obveznici, oficiri i podoficiri uglavnom sa sela.
Seljaci, koji su bili oslonac srpske vojske, učešće u odbrani zemlje nisu shvatali kao prinudu, već kao obavezu koja je proisticala iz suštine srpske države. A Srbija je tada bila država slobodnih seljaka, vlasnika malih poseda, skromih životnih navika, izdržljivih i upornih, spremnih na iskušenja, uverenih da brane sebe, svoje porodice i kuće.
Političke i socijalne slobode, široko rasprostranjeno učešće srpskih seljaka u političkom životu, rasprostranjeno pravo da biraju, ali i da budu birani, učinili su da, za razliku od stanovnika mnogih evropskih država, srpski seljaci kraljevinu kojoj su pripadali prihvate kao svoju.
Udarci Austrougarske i pritisci na Kraljevinu Srbiju, kao i pokušaji da je ekonomski uguše, dodatno su homogenizovali srpski narod i doprineli da srpski seljak austrougarsku politiku shvati kao pretnju sopstvenoj egzistenciji.
Zato je na oglas mobilizacije srpski seljak prihvatio poziv države i odazvao se borbi za odbranu otadžbine.
Prosečan srpski vojnik u Veliki rat je otišao s 28 godina, ostavio je kod kuće na imanju od nekoliko hektara oranica, livada i šljivika ženu i troje dece, a neretko i roditelje, braću i sestre. Skroman način života i svakodnevna izloženost teškom fizičkom radu činili su ga fizički spremnim i izdržljivim. Često nepismen ili jedva pismen, svoja moralna načela temeljio je na tradicionalnim vrednostima, epskoj svesti i nacionalnom zavetu.
Srpski vojnik borio se hrabro, kako s neprijateljem, tako i sa sveopštom oskudicom. Iako je bio obučen u modernu uniformu, naoružan kvalitetnom i savremenom puškom, mitraljezom i topom, važio je za najneopremljenijeg vojnika Velikog rata. Srpska vlada se trudila da svoju vojsku opremi najkvalitetnijim oružjem i vojnom opremom, ali ni oružja, ni municije nije bilo u dovoljnim i potrebnim količinama.
No srpski vojnik izdržao je teške borbe s čestom nadmoćnijim vojskama velikih imperija. Suočavao se s epidemijama, hladnoćom, glađu i surovom prirodom. Branio je sebe, svoje najbliže, svoju veru, kralja i otadžbinu. Kraj rata dočekao je kao pobednik.
Srpski vojnik je istinski heroj Velikog rata.
Kurir.rs