ALEKSANDRA JERKOV: Poljubac sa okusom kolača tvoje bake
Opsada Sarajeva počela je 5. aprila 1992, a okončana je 29. februara 1996. godine.
Trajala je 1.425 dana. Za to vreme, oko 350.000 stanovnika bilo je izloženo svakodnevnoj vatri pripadnika nekadašnje JNA i paravojnih formacija, a kasnije pripadnika tadašnje Vojske Republike Srpske, iz gotovo svih vrsta naoružanja, s položaja na okolnim brdima.
Nisu uspeli da siđu i zauzmu grad samo zahvaljujući ogromnoj volji, želji i naporima branilaca, mahom građana koji su se odazvali pozivu za odbranu, te u početku skoro goloruki, s minimalno naoružanja, stali na branike grada. Na grad je u proseku padalo 329 granata svakog dana. Rekord je zabeležen 22. jula 1993. godine, kada je na grad palo 3.777 granata. Zamislite 3.777 granata u jednom danu. Zamislite dan u kom svake 22 sekunde padne granata na vaš grad. Dan u kom se svake 22 sekunde čuje fijuk koji garantovano nekome negde nosi smrt.
Tokom opsade je poginuo 11.541 građanin Sarajeva, među njima 1.601 dete. Prema posleratnim istraživanjima, najviše stanovnika, gotovo četiri petine ukupnog broja poginulih, stradalo je u prve dve godine rata. Ljudi su ubijani sa položaja na brdima, ubijani su iz snajperskih gnezda širom grada, ubijani su u redu za hleb, ubijana su deca koja su se igrala ispred svojih zgrada, ubijani su oni koji su išli po vodu, hranu, svako ko se našao na meti hrabrih snajperista i paravojnih formacija koje su rešile da ubiju grad. Prve civilne žrtve opsade Sarajeva, Suada Dilberović i Olga Sučić, ubijene su 5. aprila na mostu Vrbanja, nedaleko od zgrade tadašnje Skupštine Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, ispred koje su se odvijale demonstracije građana koji su tražili očuvanje mira, i na koje je otvorena vatra. Most Vrbanja danas nosi ime po dvema hrabrim ženama, a ploča na njegovoj sredini podseća i upozorava namerne i slučajne prolaznike na tešku prošlost grada. Na to podsećaju i sarajevske ruže - strašni ožiljci na pločnicima Ferhadije i Baščaršije, na mestima na kojima su smrtonosne granate usmrtile nevine građane i građanke, na to podsećaju i park ubijene dece Sarajeva, spomenik posvećen njima, svi oni ožiljci od metaka na fasadama, srušene zgrade, tunel spasa kojim su Sarajlije bežale iz opkoljenog grada, muzej ratnog detinjstva, posečeno drveće, grobovi koji stoje po celom gradu. Sve su to posledice najduže opsade u istoriji modernog ratovanja, pokušaja da se ubije grad i unište svi koji su u njemu ostali, bilo da su to učinili jer nisu uspeli i mogli, bilo što nisu želeli da iz njega odu. I zbog toga moramo da pamtimo Sarajevo, njegovu žrtvu, zločine koji su se desili u njemu, zbog toga oni koji su to uradili moraju odgovarati. Mi kao društvo moramo da se ogradimo od onih koji ubijaju decu u redu za hleb. Najlakše je reći da prošlost treba da ostane u prošlosti. Ali bez suočavanja sa ovom prošlošću za nas nema budućnosti.
Legendarni Kemal Monteno je u opkoljenom Sarajevu baš tih dana napisao pesmu po čijim prvim stihovima je i nazvan ovaj tekst. Njen refren ide ovako: „Ako pitaš gdje sam sada, ne idem iz ovog grada, sve je moje ovdje ostalo, ako pitaš kako mi je, da ti roknu samo dvije, sve bi ti se samo kazalo, nikome se ne ponovilo.“