Novo groblje u Beogradu jedno je od najstarijih beogradskih grobalja, osnovano je 1886. godine i od tada do danas na njemu je sahranjen veliki broj znamenitih ličnosti iz, a njegov prostor je ispunilo preko 1.800 vajarskih radova, što ga sve zajedno čini Muzejem na otvorenom.
Godine 1983. Novo groblje je proglašeno za Kulturno dobro od velikog značaja za Republiku Srbiju, a njegov kulturno – istorijski značaj prepoznat je još 1979. godine kada je Detaljnim urbanističkim planom predviđena izgradnja izložbeno – muzejskog prostora i pretvaranje Novog groblja u Muzej na otvorenom, što je trebalo da se dogodi 1986. godine. U tom periodu, planirano zatvaranje groblja nije bilo moguće zbog sahrana koje se i danas obavljaju, tako da se njegova prezentacija i približavanje svih umetničkih i istorijskih vrednosti široj javnosti morala prilagoditi navedenim uslovima. U poslednjih deset godina organizuje se stručno vođenje tematskih tura koje su vremenom privukle pažnju šire javnosti od pojedinaca, preko raznih udruženja, gradskih i republičkih insititucija kulture, pa sve do medija. Stvarali su perom i dušom – priča o pesnicima i književnicima; Veliki ljudi široke duše - priča o dobrotvorima i zadužbinarima; Satkane od duše i uma - priča o znamenitim Srpkinjama; Velike ljubavi srpskih velikana; Portreti srpskih diplomata i državnika –zlatno doba srpske diplomatije; Tragom istaknutih vojskovođa i heroja Prvog svetskog rata; Priče o žiteljima starog Beograda; Blistavi umovi Srbije - Velikani srpske nauke; Bardovi srpskog glumišta; Otadžbina se brani srcem - Heroji i heroine velikih ratova; Tragom stranaca na Novom groblju, su intrigantne priče koje već čitavu deceniju zaokupljaju pažnju naših sugrđana.
NA PUTU EVROPSKIH GROBALJA
Novo groblje kao kulturno-istorijsko dobro od velikog značaja za Republiku Srbiju je brzo postalo prepoznato i u međunarodnim okvirima, tako da je ovaj svojevrsni "Muzej na otvorenom" još od 2004. godine članica Udruženja kulturno značajnih grobalja Evrope, prestižne organizacije kojoj pripadaju i čuvena evropska groblja poput Per la Šez-a u Parizu i groblja Steljano iz Đenove. Značaj ovog groblja u međunarodnim okvirima je još jednom potvrđen u septembru 2022. godine, kada je JKP „Pogrebne usluge“ Beograd, odnosno Novom groblju pripala izuzetna čast da bude domaćin Godišnje konferencije Udruženja kulturno značajnih grobalja Evrope. Novo groblje u Beogradu, kao članica Evropske rute grobalja osnovane od strane Saveta Evrope, našlo je i svoje zasluženo mesto među osam puteva puteva kulture u Republici Srbiji.
TRAGOM STRANACA NA NOVOM GROBLjU U BEOGRADU - NOVI BESPLATAN TEMATSKI OBILAZAK
Nastavljajući decenijsku tradiciju vođenih tematskih obilazaka Novog groblja, 12. maja 2024. godine sa početkom u 11:00 časova, planirana je šetnja Novim grobljem pod nazivom – Tragom stranaca na Novom groblju u Beogradu
Posebno bogatstvo i vrednost grada Beograda i Srbije čini pomešanost kultura, raznovrsna etnička, nacionalna i verska nematerijalna i materijalna kulturna baština. Brojni stranci koji su ovde dolazili i ostajali učestvovali su u stvaranju kulturne slike grada i zemlje koji plene svojom raznolikošću, širinom, spojem nespojivog i posebnim duhom. Posetioci će se kroz ovu šetnju upoznati sa životima pojedinih ljudi koji su napustili svoje postojbine i domovinu i za svoj život izabrali Beograd, a za novu domovinu Srbiju. U ovoj dinamičnoj šetnji alejama Novog groblja upoznaćete se sa životima ljudi koji su došli sa strane, a koji su stvarajući, ulepšavajući, gradeći, poboljšavali sliku grada, zemlje i nas samih. Posetićemo samo neke od brojnih grobova velikih umetnika, industrijalaca i drugih koji su obeležili život ovog grada i zemlje inkorporirajujući u njih svoju dušu i znanje. Ovom šetnjom razumećemo zašto su drugi izabrali baš nas. Oblilazak traje 120 minuta, a mesto okupljanja je na platou kod glavne kapije Novog groblja (Ruzveltova 50). Vodi i priča dr Violeta Obrenović, istoričarka umetnosti. Sugrađani se mogu interesovati na: info@beogradskagroblja.rs. Prijave nisu potrebne.
JEDNA SASVIM NEOBIČNA UČIONICA ISTORIJE - ČUVARI, ČUVAJTE ČUVARE
Na Novom groblju se već deset godina postoji svojevrsna „Učionica na otvorenom“. Naime, još od 2014. godine, u kontinuitetu radi se na edukaciji sa učenicima osnovnih i srednjih škola iz Beograda i Srbije. Program obilazaka je prilagođen školskom uzrastu i nastavnom programu. Čuvari, čuvajte čuvare, je zapravo ideja vodilja druženja sa mladima u svojevrsnom vremeplovu, jer kako kaže Vladika Nikolaj Velimirović „poštovanje grobova izraz je poštovanja predaka“.
ZANIMLjIVOSTI MUZEJA NA OTVORENOM:
Vanbračni naslednik koji je u Srbiju stigao tek nakon smrti - Velimir Mihajlo Teodorović (1849-1898) je bio vanbračni sin Kneza Mihajla Obrenovića i Marije Berghaus. Na krštenju je dobio ime Vilhelm. Kada je napunio 17 godina, otac je tražio da pređe u pravoslavlje i tada je uzeo ime Velimir, a za prezime Teodorović, staro prezime Obrenovića. Sa 18 godina je poslat u Švajcarsku da dovriši školovanje i tada je poslednji put vido oca, koji je nedugo zatim poginuo u atentatu u Topčideru. Velimiru je bilo zabranjeno da se vraća u Srbiju, kao ne bi pretendovao na presto. I pored ovoga, svu svoju imovinu je zaveštao Srbiji, a izgradnju grobnice-kapele na Novom groblju u kojoj je sahranjen je zauzvrat kao velikom dobrotvoru, finansirala beogradska opština.
Neobičan političar – Andra Nikolić (1853-1918), ministar prosvete, predsednik Narodne skupštine, član mnogih vlada, književnik, prevodilac i istaknuti borac za slobodu Srbije, preminuo je nešto pre završtka 1. Svetskog rata. Poslednjih godina života je u srcu nosio veliku bol, jer mu četvoro dece umrlo od difterije u roku od mesec dana, a najstariji sin Dušan poginuo je kao srpski vojnik na Suvoboru 1914. godine. Iako je za to imao prilike, nije pokušao da izbavi sina vojne od obaveze.
U smrt za drugoga – ovako glasi natpis na porodičnoj grobnici istoričara Jovana Tomića, a posvećen je njegovoj ćerki Nadi Tomić, studentkinji medicine, koja je 1922. godine izgubila život pokušavajući da spase malog davljenika na Ženevskom jezeru. Radi se o jedinom spomeniku čiju izgradnju je finansirao Međunarodni crveni krst, kao priznanje za neizmernu hrabrost i požrtvovanje ove mlade srpkinje.
Sećanja na Veliki rat -Novo groblje je jedno od retkih urbanih, cvilnih grobalja koje u svom sastavu ima šest inostranih vojnih grobalja iz Prvog i Drugog Svetskog rata: Austrougarsko, Francusko, Italijansko, Britansko, Bugarsko i Rusko. Svakog novembra se na ovim vojnim grobljima održava čitav niz ceremonija odavanja počasti žrtvama i herojima Velikog rata, dok završnicu predstavlja centralna državna ceremonija ispred Srpske kosturnice branilaca Beograda, 11. novembra sa početkom u 11:00 časova.
Svedoci i učesnici incidenta na Čukur česmi – Na Novom groblju sa sahranjena čak dva kljaučna aktera incidenta na Čukur česmi (1862. godine): Karlo Perolo – kuvar i poslastičar Italijanskog konzula u Beogradu , čije je svedočenje pred međunarodnom komisijom značajno uticalo na predstojeće konačno oslobođenje Beograda od Otomanske okupacije, kao i Ivko Prokić, žandarmerisjki poručnik koji je u incidentu i poginuo.
JKP “Pogrebne usluge” Beograd