SPASIMO BODROG: Brod kojim je započet Prvi svetski rat truli u savskom plićaku
BEOGRAD - Monitor “Bodrog”, čiji su topovski hici na Beograd označili početak Prvog svetskog rata 28. jula 1914. godine, propada. Tokom burnog 20. veka brod je plovio pod zastavama četiri države koje više ne postoje
Ploveća čelična tvrđava, monitor “Bodrog”, čiji su topovski hici na Beograd, u noći 28. jula 1914, označili početak Prvog svetskog rata, pristala je ovih dana na Savski kej.
Nekadašnja oklopna rečna topovnjača više ne liči na onaj brod koji je tokom burnog 20. veka plovio pod zastavama četiri države, koje više ne postoje: Austrougarske monarhije, Kraljevine Jugoslavije, NDH i SFRJ. Od nekadašnjeg straha i trepeta Save i Dunava, načičkanog oružjem, ostalo je samo zarđalo korito.
Brodu “Bodrog”, koji je pokrenuo mašineriju Velikog rata, kao da je sudbina da skonča na obali srpske prestonice koju je uzaludno pokušavao da osvoji. On je 28. jula u 22 i 30 poveo desant dunavske flotile na Srbiju. Iza njega su plovili parobrodi vukući šlepove s hiljadama vojnika koji su mislili da će ušetati u Beograd, iz koga su špijuni javljali da je nebranjen. Naime, Pašićeva vlada, koja se sklonila u Niš, naredila je da Dunavska divizija izađe iz prestonice.
Za čast Beograda borili su se Beograđani, dobrovoljci-četnici i financi – carinski policajci koji su čuvali prazne lučke magacine. Oni su uraganskom vatrom dočekali austrijske brodove, a metak je pogodio kapetana parobroda koji je vukao šlepove s austrijskim vojnicima. Konvoj se prevrnuo odnoseći oko hiljadu napadača na rečno dno. Iskusni četnici, vojvode Babunskog, digli su u vazduh stari železnički most i zaustavili kopneni napad na Beograd.
U znak odmazde “Bodrog” je tačno u 23 sata počeo da bljuje vatru po Savamali i Dorćolu, odnoseći prve civilne žrtve . Srpski poljski topovi nisu bili dorasli njihovim oklopima. “Bodrog” je učestvovao u prebacivanju nemačkih trupa 1915. koja je dovela do sloma Srbije. Osveta vaskrsle vojske stigla je brod koji je 1918. obezbeđivao prelazak austrougarskih i nemačkih jedinica koje su bežale preko Dunava u rejonu Grocka-Beograd. Prvog novembra Moravskoi artiljerijski puk i izrešetala “Bodrog” i brodove koji su pokušali da ga odvuku. Posle remonta 1920, zaplovio pod zastavom Kraljevine Jugoslavije pod novim imenom “Sava”.
Tokom aprilskog rata 1941. njegova hrabra posada doplovila je do mađarskog aerodroma Mohač i uništila neprijateljske letilice, a zatim se pod borbom vratila do Zemuna gde je potopila svoj brod. Tokom 1942. “Savu” vade sa rečnog dna brodovi NDH, pod čijom zastavom plovi do 9. septembra, kad ga ustaška posada potapa kod Slavonskog Broda i beži u – partizane.
“Bodrog” je treći put sa dna podignut 1946. i plovio je do 1959. kao poslednji monitor ratne rečne flotile JNA. Dugo vremena je, sada već pokojni Rajko Blagojević iz Luke Beograd, obilazio institucije moleći ih da sačuvaju i obnove istorijski brod, ali bezuspešno.