ČASNI KRST ČUVA USPOMENU: Srbi iz vukovarskog naselja Lužac obeležili 100 godina od doseljavanja

Privatna Arhiva

U okviru obeležavanja 100 godina od optacije, seobe Srba iz Mađarske i Rumunije u nekadašnju Kraljevinu SHS, u naselju Lužac na periferiji Vukovara osvećen je Časni krst, postavljen u znak sećanja na doseljavanje Srba i osnivanje naselja.

Posle Prvog svetskog rata, Trijanonskim ugovorom o miru s Mađarskom (1920), priznato je pravo Srbima u Mađarskoj, i Mađarima i Nemcima u Kraljevini SHS da u roku od dve godine odluče da li će ostati ili se odseliti u matičnu državu. Brojni Srbi, i drugi Južni Sloveni u Mađarskoj su se tako opredeliili (optirali) za Kraljevinu SHS. Njihova seoba pre 100 godina bio je jedan od ključnih istorijskih događaja u istoriji srpskog naroda u Mađarskoj koja je uticala trajno na srpspsku zajednicu i znatno umanjila broj Srba u susednoj državi. Optacije Srba je trajala između 1921. i 1931. godine, a pre odluke o seobi, na teritoriji Mađarske, Srbi su živeli u oko 64 naselja, uglavnom u Baranji, oko Budimpešte, i u Pomorišju. Prema podacima, od 22 000 srpskih duša optiralo je oko 14 500 osoba, dve trećine Srba. Neki od optanata su odlazili čak u Makedoniju, da bi se posle nekoliko godina uglavnom nastanjivali na severu tadašnje Kraljevine SHS.

Privatna Arhiva 

Obeležavanje stogodišnjice optacije Srbi u Mađarskoj započeli su centralnom svečanošću, održanoj krajem prošle godine u Batanji, a u 2024. godini je nastavljeno obeležavanje ove značajne godišnjice po naseljima. Stogodišnjica optacije podstakla je i naše sunarodnike iz vukovarskog naselja Lužac da vek od doseljenja obeleže postavljanjem i osvećenjem Časnog krsta u centru naselja.

O tome govori Slobodan Crvenković, stanovnik Lušca i potomak doseljenika, optanata iz Mađarske:

"Inicijativu obeležavanja stogodišnjice naseljavanja i osnivanja naselja Lužac optantima iz Mađarske i Rumunije pokrenuli su Svetislav Šajković, Lazar Crvenković, inače najstariji potomak doseljenika sa 91 godinom, i moja maleknost. Inicijativu su podržali stranka SDSS na čelu sa predsednikom Srđanom Kolarom i Zajedničko veće opština na čelu sa predsednikom Dejanom Drakulićem, koje je ujedno i pokrovitelj ovog jubileja. Organizaciju je vodio naš protojerej Miljen Ilić. Izgradnju Časnog krsta u celosti je finansirala Republika Mađarska svojom donacijom, i ovom prilikom ispred građana Lušca zahvaljujemo se mađarskoj vladi i parlamentu, gospodinu Ljubomiru Aleksovu, članu mađarskog parlamenta, gospodinu Kolaru i gospodinu Drakuliću, kao i protojereju Iliću, i svom sveštenstvu, koje je predvodio vladika Heruvim", kaže Crvenković.

Privatna Arhiva 

Svečano obeležavanje stogodišnjice doseljavanja Srba na Lužac počelo je u subotu 23. novembra večernjom liturgijom u crkvi Presvete Matere Paraskeve. Odatle je do centra naselja Lužac krenula litija predvođena vladikom Heruvimom i sveštenstvom, u kojoj su uzeli učešće i mnogobrojni vernici, potomci nekadašnjih optanata. Po njenom završetku obavljen je svečani čin posvećenja Časnog krsta.

Prethodnog dana, u petak u Srpskom domu u Vukovaru je održano predavanje o optaciji, i otvorena izložba pod nazuivom „Bilo je seoba i biće ih večno“, na kojoj su prikazani fotografije, dokumenti i spisak svih naseljenih optanata na prostoru opštine Vukovar.

Privatna Arhiva 

Samo naselje Lužac napravljeno je od Srba doseljenih iz Mađarske i Rumunije, koju su u slavonskoj ravnici pored reke Vuke započeli svoj novi život. Od Lušca je tokom kasnijih decenija stvoreno napredno naselje koje je bujalo od života, ali je ono, kao i ceo Vukovar, doživelo tragičnu sudbinu tokom rata 1991. Posle vraćanja Istočne Slavonije u sastav Hrvatske, broj Srba na Lušcu biva sme manji. Mladi su uglavnom otišli, rasejali se širom sveta, ponavljajući sudbinu svojih predaka.

Privatna Arhiva 

"Na žalost, sada na Lušcu ima samo dvadesetak srpskih domaćinstava, mahom su to sve starije osobe. Nije redak slučaj da je u domaćinstvu samo jedan član. Mladost nam je rasuta po celom svetu, u traženju boljih uslova života", kaže Slobodan Crvenković.

Uprkos svemu, osvećeni Časni krst na Lušcu će ostati kao večno sećanje na sudbinu Srba koji su se davnih 1920-ih odlučili na seobu, jednu od mnogih u istoriji srpskog naroda. Njihovim potomcima ostaje zavet da čuvaju sećanje na svoje pretke i svoje poreklo.

Kurir.rs/Glas javnosti