PREDRAG MARKOVIĆ: Najgori datum
Prošlog vikenda se navršilo 80 godina od stvaranja NDH. Po jednoj anketi među hrvatskim istoričarima, to je najgori dan u hrvatskoj povijesti. Mogli bismo da kažemo i u srpskoj.
U srpskoj povesnici je bilo strašnih godina i dana, ali ako bismo birali jedan, to je taj 10. april. Na taj dan je stvorena država čiji je glavni cilj bio nestanak Srba sa svoje teritorije. Nijedna druga država nije imala tako ambiciozan program prema Srbima. Kao država, NDH je samo po imenu bila nezavisna, ali je zato imala svoj nezavisni i sasvim osebujni genocid.
Jasenovac je jedini logor smrti u Evropi koji nije bio pod nemačkom komandom. Čak i ako prihvatimo najmanju brojku, koju podržava i hrvatska vlast, Jasenovac je bio jedan od najvećih logora u Evropi. Po ličnom, ostrašćenom načinu ubijanja hladnim oružjem i licem u lice, prevazilazio je svaki nacistički logor. U nacističkim logorima dželati su retko imali tako blizak kontakt sa svojim žrtvama. Pritom je to samo jedno od mesta stradanja Srba u toj čudovišnoj kvazidržavi.
Pre njega je najveće stratište bilo Jadovno, koje su zatvorili Italijani, zgroženi ustaškim nepočinstvima. Jasenovac je do te mere bio strašan da su njegovi logoraši odlazak u radne logore po Nemačkoj smatrali spasenjem. Bogu hvala, ustaška sumanuta zamisao o istrebljenju Srba je propala. Bilo je vrlo teško istrebiti trećinu stanovništva države. Ta nemoguća misija je postala još teža kada su se Srbi masovno digli na oružje. Osim toga, Italijani su od septembra 1941. godine proterali ustaške koljače iz dela NDH koji su kontrolisali. Zatim su sami Nemci počeli da obuzdavaju divljanje ustaša, jer im je zasmetao haos koji je nastao zbog pokolja i ustanka.
Ustaški teror je naterao skoro ceo srpski narod u šumu i zbegove. Procentualno u svetu nije bilo više boraca otpora nego među Srbima Banije, Korduna, Bosanske Krajine i Srema. Oni će malobrojnu partizansku vojsku izbeglu iz Srbije decembra 1941. godine načiniti srazmerno najvećom gerilskom vojskom na svetu. Po apsolutnim brojevima 1945. godine su samo kineski partizani bili brojniji od naših.
Ne treba zaboraviti ni borbu hrvatskih antifašista, posebno Dalmatinaca. Zato je posebno tužno gledati bakljadu u Splitu u čast NDH. To je bio grad koji je zajedno sa srpskim gradovima demonstrirao 27. i 28. marta. Najveći broj boraca na Sutjesci je dolazio iz Splita i Šibenika. Promenio se narod u tim gradovima, u koje su sišli potomci ustaša iz zapadne Hercegovine. Ti mladi ljudi koji danas slave NDH verovatno nikada nisu upoznali živog Srbina, a svakako vređaju najsvetlije tradicije svog grada i zemlje.
Nije jasno kako Hrvatska misli da bude prosvećena evropska država ako dozvoljava veličanje ustaša. Poređenja radi, veličanje nacista je u Nemačkoj i Austriji krivično delo.
JAKA PORUKA PREDSEDNIKA VUČIĆA: Znate koja ptica se popne orlu, pa ga kljuca stalno?