Francuski avioni su tek izveli napade na ciljeve u Raki, neslužbenoj prestonici Islamske države, a već su se pojavili prvi komentari stručnjaka koji su ih označili kao simbolične, da ih ne bi proglasili beskorisnim

Malo podataka koji dolazi iz Rake daju hrabri aktivisti iz toga grada, a oni su već objavili da je IS dan pre napada evakisao sve svoje objekte. S druge strane, kako je to jasno naveo komentator CNN-a, “Francuzi su nešto morali da učine”, a moguće je da su im u tome pomogli Amerikanci dajući im svoje informacije o potencijalnim ciljevima.

Već sama činjenica da su napadi izvedeni 48 sati nakon terorističkog čina je dala dovoljno vremena Islamskoj državi i njenim borcima da se sklone od svih potencijalnih ciljeva u gradu koje je sada pogodilo dvadesetak francuskih bombi. Neki od francuskih aviona su doleteli iz Ujedinjenih Arapskih Emirata, dakle morali su leteti satima do svojih ciljeva i natrag, a rezultat je nejasan.

I nakon svega toga ostaje otvoreno pitanje koje stručnjaci postavljaju od početka američkih napada na Islamsku državu, a to je koliko su vazdušni napadi efikasni protiv takvog protivnika. Do danas je izvedeno već više od 8000 vazdušnih napada na Islamsku državu. Ne treba zaboraviti da su vazduhoplovstva tehnološki visokorazvijenih evropskih zemalja,a i onih drugih uspostavljenih po njihovom modelu, dimenzionirana za udar po protivniku koji je ustrojen po istom modelu.

Protivniku koji ima razvijenu infrastrukturu, sobraćajna čvorišta, mostove, tvornice, elektrane, aerodrome, skladišta, zapovedništva, vojne baze, tenkove, avione. Dakle, velike ciljeve čijim uništenjem se smanjuje njegova sposobnost da vodi rat onako kako bi ga vodio Zapad.

Islamska država očigledno nema takvih ciljeva i dosadašnji napadi, najpre američki, zatim ruski, a ostali tek simbolično, zasad ne daju vidljive rezultate na terenu. Tek možda zauzeće grada Sinjara pre nekoliko dana je znak pozitivne promene trenda, ali treba pomenuti da su taj grad pripadnici IS-a napustili bez borbe.

U posljednjih desetak godina, otkako su SAD počele voditi “rat protiv terora” i kada su ciljevi postali pojedinci (s vrlo upitnim pravnim, a da ne govorimo moralnim izazovima takvog rata), počela je ubrzano da se razvija tehnologija eliminacije pojedinaca iz vazduh. A upotreba bespilotnih letelica doživela je svoj vrhunac upravo u vreme Obamine administracije, i to iz želje da se američki vojnici povuku iz područja gde su izloženi pogibelji. U ovoj vrsti ratovanja na daljinu ključan problem postaje otkrivanje i tačna identifikacija cilja, a tek onda njegovo precizno gađanje.

Pritom je ostalo otvoreno strateško pitanje kako efikasno udariti po protivniku koji nema velikih stacionarnih vojnih ciljeva poput aerodroma, skladišta, baza niti mnogo teškog naoružanja. Ovakav neprijatelj se skriva među civilnom populacijom, zapovedništva su u običnim stambenim objektima, vozi najčešće civilna vozila i nosi odeću koja ga ne razlikuje od civila. Promena u taktici Islamske države bila je vidljiva vrlo brzo posle prvih vazdušnih napada kada su počeli da putuju u manjim konvojima, većinom noću, i da se bore u manjim formacijama.

rat-u-siriji.jpg
AP 1 Okt 2015 

Sasvim je jasno da borci Islamske države nisu tehnološki nepismeni pa su nivo elektronske komunikacije koja bi otkrivala komandna mesta sveli na najmanju moguću meru. I to čine od početka američkih vazdušnih udara, dakle već više od godinu dana. Ne treba zaboraviti da su zapadni izvori proteklih mesec dana komentarisali ruske napade kao nesvrhovite jer, uz to što su samo u manjoj meri bili usmereni na IS, bili su usmereni na ciljeve druge oružane grupe.

Može se pretpostaviti da su Rusi gađali ono što su mogli lakše uočiti kao cilj, a to su one formacije koje pomaže Zapad pa se isti nisu ni toliko trudili da se prikriju od neefikasnog sirijskog vazduhoplovstva. Pre mesec dana upitan kako uočavaju ciljeve u Siriji, ruski ministar spoljnih poslova je parafrazirao važeću američku praksu pronalaženja ciljeva za bespilotne letelice pa je izjavio: “Ako hoda kao terorista, izgleda kao terorista i oglašava se kao terorista, onda je terorista”.

Problem je što na temelju takve metodologije otkrivanja terorista (kao u Avganistanu) obično stradaju svatovi na svadbama. A u tom trenutku to su nevine civilne žrtve (tzv. kolateralne žrtve), što je nešto na što je zapadna javnost dosad bila prilično osetljiva, no moguće je da se to promeni posle događaja u Parizu.

Mnogi komentatori upozoravaju da rat protiv Islamske države nije rat protiv njene oružane sile nego rat protiv njenih ideja. Trebalo bi se pripremiti na mogućnost da se ideju ne može uništiti samo bombama i da ako Islamska država bude vojno poražena, a njene vođe svi fizički likvidirani, ko kaže da se slična organizacija možda neće ponovo pojaviti u drugom obliku.

Evropskim zemljama ipak ne bi trebalo biti svejedno na koji se način bore protiv takvog protivnika i takve ideologije. Možda je Zapad postao žrtva vlastite opsednutosti tehnologijom kao sredstvom kojim se rat dobija bez prolivanja vlastite krvi. Jer, bespilotne letelice, avioni i pametne bombe samo su sredstva rata, a ne i strategija kojom se rat dobija.

A Zapad u ovom trenutku još nema jasnu strategiju kojom će pobediti Islamsku državu, a kamoli njenu ideju.

(Autor: Dario Barbalić, vojni analitičar)