Nepoverenje između Rusije i NATO na čelu sa Sjedinjenim Državama, koje raste zbog sirijske i ukrajinske krize, vraća atmosferu hladnog rata sa svim atributima koji je prate, uključujući model nuklearnog obuzdavanja, piše za Politico saradnik Škole za međunarodne odnose „Vudro Vilson“ i stručnjak u oblasti nuklearnog naoružanja Brus Bler.

Vašington, kao i Moskva, drži svoja komandna mesta i stotine strateških bojevih glava u stanju povećane borbene gotovosti, ističe analitičar. Ta praksa je očuvana po inerciji: u uslovima sukoba u godinama hladnog rata obe države izabrale su taktiku lansiranja na uzbunu, koja daje mogućnost da se pokrene uzvratni nuklearni napad pre nego što rakete protivnika uspeju da unište veći deo strateškog potencijala zemlje.

S ozbirom da vreme leta ofanzivnih raketa iznosi između 11 i 30 minuta (11 za lansiranje s podmornica koje patroliraju kod obala protivnika, i pola sata za rakete koje lete s jednog na drugi kraj planete), odluka o lansiranju na uzbunu donosi se pod ogromnim psihološkim pritiskom i u cajtnotu, dodaje Bler.

„Ja bih to nazvao mehaničkom igrom po unapred pripremljnim scenarijima. Prema nekim od njih, posle procene podataka iz sistema za rano upozoravanje na raketni napad (tri minuta), predsednik SAD sluša izveštaj od 30 sekundi o varijantama uzvratnog nuklearnog napada i kakve će biti posledice. On ima samo nekoliko minuta da izabere jednu od njih — najverovatnije od tri do šest, u najboljem slučaju — 12", ističe on.

Po Blerovim rečima vreme između dobijanja naređenja do lansiranja raketa kod Amerikanaca iznosi samo jedan minut.

Standardna paradigma uzajamnog obuzdavanja – zasnovana na uzvratnom napadu na znak uzbune – rizična je konstrukcija, smatra analitičar.

Komandno mesto sistema za rano upozoravanje u SAD dobija podatke najmanje jednom dnevno, što omogućava da se proceni situacija — postoji li razlog za uzbunu ili je signal lažan.
Operatori imaju samo tri minuta od trenutka kad se pojavi signal da izvrše preliminarnu procenu i obaveste vrhovnu komandu.

U istoriji hladnog rata već je bilo slučajeva da sistem za upozoravanje na raketni napad da lažni signal: 1983. godine sovjetski oficir Stanislav Petrov sprečio je potencijalni nuklearni rat zbog lažnog signala — kompjuter je javio da je raketa lansirana iz američke baze. U SAD je, pak, bio slučaj kada je uzbuna proglašena lažnom u trenutku kada je savetnik predsednika Džimija Kartera Zbignjev Bžežinski već nameravao da informiše šefa države o početku napada SSSR velikih razmera, ističe Bler.

„Ako odnosi Rusije i Sjedinjenih Država ponovo dođu do tačke nuklearne konfrontacije iz vremena hladnog rata, rizik od pogrešnog lansiranja će biti još veći nego u onim vremenima — naglašava analitičar.

A rizici se dodatno povećavaju s pojavom sajber pretnji: „S obzirom da mi trenutno slabo razumemo prirodu te pretnje, izuzetno nepouzdan postaje model lansiranja na uzbunu ruskih i američkih komandnih sistema. Nuklearne bojeve glave će biti lansirane čim kompjuter primi signal uzbune čije poreklo može biti i neutvrđeno“.
Iako verovatnoća izbijanja nuklearnog rata ostaje izuzetno mala, ranjivost sistema za izvođenje uzvratnog napada na uzbunu, pored pojave novih sajber pretnji, povećava i rizik od pogrešnog nuklearnog odgovora, zaključuje Brus Bler.

(oslobodjenje.rs)