U zgradi bogoslovske Reformatorske crrkve u Debrecinu otkrivena spomen ploča Miklošu Horortiju koji je uveo Mađarsku u rat na strani Nemačke

BUDIMPEŠTA - U Bogoslovskoj školi u Debrecinu, otkrivena je spomen ploča Miklošu Hortiju, koji je uveo Mađarsku u Drugi svetski rat na strani nacističke Nemačke.

Kako je prenela VIA, spomen ploču Hortiju osveštao je Gustav Bolcsaj, glavni biskup Reformatorske protestantske crkve koja u Mađarskoj ima 1,6 miliona vernika.

U prvim reagovanjima demokratska javnost Mađarske taj čin ocenjuje kao provokaciju, iako je nesumnjivo da u toj zemlji postoje brojne simpatije za ono što je oličavao Mikloš Horti, koji se na čelu te zemlje, kao regent, nalazio od 1920. do 1944 godine.

Horti ne samo da je bio Hitlerov ratni saveznik, koji je učestovao u komadanju okolnih zemalja, između ostalog i Srbije (odnosno Jugoslavije) nego su njegove jedinice aktivno učestvovale u borbama na Istočnom frontu, a jedinice pod njegovom komandom počinile su ratne zločine.

U Jugoslaviji, on je zbog zločina njegovih okupacionih trupa u Bačkoj, među kojima je najpoznatija Novosadska racija, kada su tokom januara 1942. pobijeni brojni građani Novog Sada i okoline, Srbi i Jevreji, ukupno između 1300 i 2000 osoba, osuđen kao ratni zločinac.

Pod Hortijevim vođstvom Mađarska se, kada je počela Hitlerova ekspanzija u srednjoj Evropi, stavila na stranu nacističke Nemačke i učestvovala je u otimanju teritorija tadašnje Čehoslovačke (jug Slovačke i prikarpatska Ukrajina) zatim Rumunije (sever i deo centralne Transilvanije) kao i Srbije, odnosno tada Jugoslavije (Bačka, kao i Baranja, i Prekmurje u današnjoj Sloveniji).

Rođen je 1868. u Kenderesu, u brojnoj porodici plemića Ištvana Hortija.

U mladosti je naučio nekoliko svetskih jezika, a Pomorsku akademiju Ratne mornarice Austrougarske mornarice pohađao je u Rijeci.

Kao mlad mornarički oficir, od 1892. do 1894. oplovio je svet. U Boki kotorskoj 1909. godine nalazio se kao prvi oficir oklopnog krstaša "Karlo VI“. Za admirala i komadanta Ratne mornarice Austrougarske imenovan je marta 1918, i on je ugušio poznatu pobunu mornara u Boki 1918.

Po raspadu Austrougarske povukao se na porodično imanje, da bi 1919. postao komandant mađarskih oružanih snaga koje su ugušile revoluciju, a godinu kasnije i regent obnovljene Kraljevine Mađarske, koja u tom periodu nije imala vladarsku dinastiju.

Postupno, pod njegovim režimom počela je da se sprovodi, sve oštrije, i nacistička antisemitska politika. Iako je, objektivno, kad su Jevreji u pitanju, pravi "lov na ljude" u Mađarskoj započeo tek kada je Horti uklonjen i kada su na vlast u toj zemlji došli sledbenici Ferenca Salašija.

Nemci su pokušaje Hortijevog taktiziranja, kada je postalo jasno da je nacistička Nemačka poražena, oktobra 1944. okončali njegovim hapšenjem.

Tako je Hitlerov dugogodišnji ratni saveznik Horti kraj Drugog svetskog rata dočekao u nemačkom zarobljeništvu u Bavarskoj odakle su ga oslobodili američki vojnici.

Tokom suđenja u Nirnbergu Horti je na kraju oslobođen sumnji, između ostalog i zbog duboke starosti, a u okviru kombinatorike sila pobednica, čija pozadina nije jasna.

Ostatak života proveo je u egzilu u Portugaliji, gde je i umro u letovalištu Eštoril 1957, a 1993. godine njegovi posmrtni ostaci preneti su i sahranjeni u rodnom Kenderešu.