Svastika je drevni simbol koji je svetu otkrio nemački arheolog Hajnrih Šliman. U prvi mah je označavao sreću da bi je kasnije nacisti pretvorili u simbol zla

Kada je nemački arheolog Hajnrih Šliman otputovao u Grčku 1868. godine imao je na umu samo jednu stvar - da otkrije drevni grad Troju koristeći Homerovu "Ilijadu", za koju je bio ubeđen da predstavlja više od mita. On je pokušao je da rekostruše Homerov svet, u čemu je i uspeo 1871. Uspeh mu je doneo slavu i veliko interesovanje za ono što je otkrio, između ostalog i za svastiku, znak koji će kasnije oblikovati istoriju sveta.

Šliman je pronašao svoj grad na egejskoj obali Turske. U svih sedam arheoloških slojeva, Šliman je pronalazio svastike u oko 1800 varijacija. Ostaci brojnih civilizacija, među kojima je bila i trojanska iz vremena rata opisanog u Homerovom epu, pokazali su arheologu da je ovaj simbol hiljadama godina ne samo bio prisutan među drevnim civilizacijama, već je i i zauzimao značajno mesto. Od tara, Šliman je pronalazio isti znak od Tibeta i Paragvaja pa sve do Afrike.

Kako su Šlimanova otkrića postala popularna, a arheologija konačno shvaćena kao ozbiljna nauka, nažalost i kao sredstvo za građenje nacionalnih narativa, svastika je postajala sve zastupljenija.

Prvo je korišćena kao simbol sreće i pojavljivala se na raznim mestima, od reklama za Koka-kolu do uniformi američke vojske. Ali kako je dobijala na popularnosti, svastika je postala i simbol sve dominantije nemačke Nacionalsocijalističke partije koju je vodio Adolf Hitler.

Znak je postao neraskidivo povezan sa pojmom arijevske rase, iako izvorno nije imao nikakve veze sa rasnom pripadnošću, već je označavao ljude koji govore nekim od indoevropskih jezika. U to vreme rastuće interesovanje za eugeniku i takozvanu čistoću rase je dovelo do iskrivljenog verovanja kako su arijevci zapravo drevna i superiorna rasa, a da su Nemci njihovi direktni potomci.

Tako su Šlimanova otkrića dobila dublje ideološko značenje, a svastika je postala znak rasne superiornosti nemačke nacije, bez obzira što su znak koristili i antički Grci i američki domorodci, i što zapravo niko sa sigurnošću nije mogao da kaže odakle svastika prvobitno potiče.

Adolf Hitler je 1920. godine prihvatio svastiku kao simbol svog nacističkog pokreta. To mu se dopalo jer je sa jedne strane znak već bio korišćen od sličnih rasističkih i nacionalističkih pokreta, a mnogi su ga povezivali sa istorijskim značajem i kontinuitetom arijevske rase

Hitler je shvatao da mu je potreban simbol koji bi bio prepoznatljiv koliko sovjetski srp i čekić. Hitlerov ministar propagande Jozef Gebels ga je neprestano kortistio u svojim projektima, a Leni Rifenštal ju je prikazivala u gotovo svim svojim filmovima.

Danas je, iako masovno zabranjena, svastika ostala simbol rasista i takozvanih belih suprematista širom sveta.

(Smithsonian/Newsweek)