AMERIKA SRBIJI NUDI POMIRENJE: Evo šta je sličan potez doneo jednom od najvećih neprijatelja SAD

Atlantski savet SAD objavio je danas izveštaj "Balkan napred - nova američka strategija za region", u kojem se predlaže uspostavljanje stalnog američkog vojnog prisustva u Jugoistočnoj Evropi i zalaganje za "istorijsko približavanje" sa Srbijom.

Najava Atlantskog saveta povod je za priču o jednom istorijskom pomirenju koje su SAD postigle za zemljom kojoj su nanele nenadoknadivu štetu - Vijetnamom. Šta je uticalo da krvni neprijatelji danas imaju partnerstvo koje se i jednima i drugima i te kako isplati?

Prema istraživanju instituta "Pju", čak 84 odsto Vijetnamaca danas ima "veoma pozitivno" mišljenje o SAD, sa kojima je njihova zemlja pre više od 40 godina završila krvavi rat. Odgovor se krije u ekonomskoj saradnji i slobodnoj trgovini.

Posle nekoliko godina teškog posleratnog oporavka, Vijetnam se okrenuo novom programu reformi. Vijetnamci usvajaju tzv. "Doi Moi" (obnova) reformu, koja je označila uvođenje modela socijalističke tržišne ekonomije (nešto slično ekonomskoj politici koju danas forsira Kina). Ekonomija je buknula, otvorila zemlju ka svetu, urađena je privatizacija (ali prava), rast je svake godine bio oko 8 odsto, i rođen je novi Vijetnam.

Usledilo je nezamislivo - otopljavanje odnosa sa SAD. Uprkos preporodu Vijetnama, SAD su i dalje sankcijama žestoko pritiskale Vijetnamce, čija ekonomija zbog toga nije uspela da doživi puni procvat. Tadašnji američki predsednik Džordž Buš stariji 1991. potpisuje "put ka normalizaciji", i ublažava embargo. Već tri godine kasnije, američke kompanije ušle su na vijetnamsko tržište, i azijska država se integrisala u globalnu ekonomiju.

Amerikanci 1995. otvaraju ambasadu u Hanoju, i pristaju na akciju "čišćenja svoje zaostavštine": uklanjanje neeksplodiranih bombi širom Vijetnama, kao i čišćenje zemlje koju su zatrovali hemikalijama.

Da procenti istraživanja "Instituta Pju" nisu samo prazne brojke, pokazuje i atmosfera prilikom nedavnog dočeka američkog predsednika Donalda Trampa u Hanoju, a pre dve godine i njegovog prethodnika Baraka Obame.

Najzanimljivije je to što svo to vreme Vijetnam nije promenio uređenje. I dalje je komunistička država sa jednopartijskim sistemom. Vijetnam zbog saveza sa SAD nije pokvario odnose sa Rusijom, pa je isto ono istraživanje instituta "Pju" pokazalo da čak 79 odsto Vijetnamaca ima pozitivno mišljenje o Rusiji i Vladimiru Putinu. Nategnutije odnose imaju samo sa Kinom, ali to je zbog teritorije u Južnom kineskom moru, ne zbog Amerikanaca.

Razlika u slučajevima Vijetnama i Srbije je mnogo. Vijetnamci su svoj rat završili pre 40 godina, a u zemlji su sada dominantne mlađe generacije koje žele dobar, miran život, bez rata i krvoprolića kroz koje su prolazili njihovi očevi i dede, kao i prijateljstvo s celim svetom. S druge strane, rane koje je ostavilo bombardovanje 1999. godine i dalje su sveže u našoj zemlji, da ne spominjemo situaciju s Kosovom.

Pa ipak, Vijetnamci, koji su u ratu izgubili najmanje dva i po miliona ljudi (od čega više od milion i po civila), uspeli su da se okrenu budućnosti. Uspeli su to da postignu a da ne zaborave kroz šta je njihova zemlja prošla, kao ni ko im je tu katastrofu doneo. Nisu Vijetnamci ni manje ponosan narod od Srba, imajući u vidu njihovu pobedničku istoriju u ratovima sa daleko snažnijim neprijateljima, od dinastije Sung, Mongola, Japanaca, Amerikanaca, Crvenih Kmera i Kineza pod Mao Cedungom.

Uspeli su da zakopaju ratne sekire i formiraju partnerstvo sa nekadašnjim neprijateljem, jer im je to pomoglo da bolje žive, a ne zato što vole Amerikance. Uz to, tu je još jedan, podjednako važan razlog: rat i svađa se ne isplate. S druge strane, sledeće godine biće tačno jedan vek otkako se srpska trobojka vijorila na krovu Bele kuće, tek jedna od dve strane zastave u istoriji Amerike, i to u znak "podrške časnom srpskom narodu i njegovoj borbi za slobodu", kako je to rekao tadašnji predsednik SAD Vudro Vilson. Može li sadašnja Srbija da dostigne barem deseti deo tadašnjih odnosa sa SAD, tek toliko da bolje živimo?

Kurir.rs/Blic (V.F)
Foto: AP