NEMCI POLUDELI ZA TITOM, NOVINE DANIMA BRUJALE O NJEMU: Bio je kulerski vođa partizana i šmekerski oduvao Staljina

Fascinacija Titom i njegovim "socijalizmom s ljudskim licem" postojala je u Njemačkoj decenijama. A pre tri godine slovenačko-italijanski istoričar Jože Pirjevec napisao je sveobuhvatnu Brozov biografiju i to na nemačkom.

Die velt je čak jednu fotku sa Titom potpisao sa "kulerski vođa partizana" dok je Tagešpigel Broza uporedio sa prvim gradonačelnikom Zapadnog Berlina, socijalistom Ernstom Reuterom, koji je, uoči nagle smrti 1953., takođe pao u nemilost Staljina zbog prozapadnog zaokreta.

Die velt u svom članku odgovara na pitanje iz naslova "Kako to da je jedan diktator bio tako omiljen?". Pirjevec je 30 godina istraživao život Broza 30 godina a nemački mediji Tita nazivaju jednim od najznačajnijih svetskih državnika 20. veka.

Iako je i njegova porodica odmah nakon Drugog svetskog rata bežala iz Slovenije na slobodnu teritoriju Trsta, Pirjevec je Tita opisao kao čoveka "koji je iz razedinjene komunističke partije u Kraljevini Jugoslaviji uspeo da izgradi partizansku vojsku kojom je porazio Hitlerove i Musolinijeve trupe". Opisao ga je kao oslobodioca Jugoslavije i utemeljitelja Pokreta nesvrstanih, istovremeno kao onog koji je Staljinu rekao "istorijsko ne", ali i kao diktatora koji je nemilosrdno progonio svoje protivnike, da bi na kraju, ne ostavivši nakon svoje smrti naslednika, ostavio svojevrsni politički vakuum koji je doveo do brutalnog raspada zemlje koju je vodio.

Nemačka publika bila je fascinirana i anegdotama koje je imao Tito. Naprimer, da su nakon Staljinove smrti na noćnom radnom stolu sovjetskog vođe pronašli Titovo pismo: "Prestani da šalješ na mene sve te atentatore. Do sada smo ih uhvatili već pet, jednog sa bombom, jednog drugog s oružjem. Ako sa tim ne prestaneš, biću prisiljen da ti pošaljem u Moskvu jednog mog, a drugog neću morati da šaljem", bila je Titova poruka Staljinu.

Pirjevec čak ostavlja otvoreno da je Staljin pretrpeo moždani udar nakon te poruke. On opisuje i koliko je Josip Broz tokom rata vodio računa o Staljinovom mišljenju.
Naprimer, kad su u partizanima 1943. raspravljali hoće li da mu dodele čin maršala, koji se do tada koristio samo u Crvenoj armiji, Tito je pitao: "Nije li to malo previše? Šta će na to reći Rusi?"

Pirjevec navodi i Titova ratna poniženja, kao kada je, bežeći iz obruča na Sutjesci, iza sebe ostavio uniformu, koju su potom Nemci javno izložili kao ratni trofej. Opisuje, međutim, i kako je nakon operacija "Švarc", "Veib" i "Roselsprung", koje naša istorija pamti kao bitke na Sutjesci i Neretvi, odnosno Desant na Drvar, Hitler imao jedan od najgorih napada besa jer su Tito i Vrhovni štab još jednom uspeli da pobegnu iz obruča.

Navodi se i da je Hajnrih Himler, Hitlerov šef programa istrebljenja Jevreja u koncentracionim logorima, Titu u nekom trenutku počeo da se divi kao "čoveku snažnog karaktera".

"On je zaista zaslužio naziv maršala. Voleo bih kad bismo u Nemačkoj imali desetak takvih kao što je on", zapisao je Himler.

U sukobu sa Staljinom, Edvard Kardelj je objasnio progon političkih neistomišljenika u Jugoslaviji: "Ako to ne učinimo, Staljin će pretvoriti Jugoslaviju u jedan užasni koncentracioni logor."

Istoričar je spomenuo da se Titovom teroru, konkretno progonima ustaša i četnika, kao i njihovih simpatizera, ali i onih koje je Titov režim smatrao sumnjivim po tom pitanju, Staljin jako divio.

"Tito je pravi tip. Eliminisao je sve svoje protivnike", očigledno su u tom trenutku Staljinu te metode bile po ukusu. Pirjavec navodi da je broj "staljinista" koji su prošli kroz mučilišta Golog otoka oko 15.000. Vremenom je Tito bitno ublažio svoje metode, tako da su Stevan Dedijer, Milovan Đilas i Aleksandar Ranković, nakon smene, smeli čak da putuju na Zapad.

Apsolutno harizmatičnim vođom Josipa Broza su u Jugoslaviji doživljavati mnogo ranije, još tokom Drugog svetskog rata.

Podseća se i na uvođenje verbalnog delikta, samoupravnog socijalizma, otvaranje prema Zapadu, susrete sa Vilije Brantom, Džonom Kenedijem, Ričardom Niksonom, britanskom kraljicom Elizabetom II koja je rekla: "Ako je on mehaničar, ja onda nisam britanska kraljica."

Istoričar navodi i da je Broz bio slab na zgodne žene, da je imao veliki apetit za fina jela i pića, uopšte da je živeo kao izraziti bonvivan. Spominju se problemi sa Jovankom, određene situacije sa maserkom, a režim se u tom delu naziva "brionskim režimom". Pirjevec je napisao i to da je Nikita Hruščov rekao da "Tita treba vratiti u istočni blok, kako bi mu zatim zavrnuli vrat", a prošao je kroz čitav niz zamki i nadmudrivanja sa Leonidom Brežnjevim. Naveo je da Nobelovu nagradu za mir nije dobio samo zato što su ga minirali Sovjeti i, konačno, da naslednika nije imao jer je Edvard Kardelj, koji je trebao biti taj, umro godinu pre Tita.

"Diktatori nikad ne uspevaju da ostave naslednika", zaključio je Pirjevec.

(Kurir.rs/Express.hr/Foto: Profimedia)

POGLEDAJTE BONUS VIDEO: