Jedan od najefikasnijih načina da izbegnete da dobijete grip i koronavirusa jeste redovno pranje ruku. Američki centri za kontrolu bolesti savetuju trljanje ruku sapunom i vodom tokom 20 sekundi. Verovali ili ne, ovakav medicinski savet bio bi skandalozan u 19. veku.

U Evropi je četrdesetih godina prošlog veka veliki broj majki umro od porođajne groznice. Uprkos najboljoj dostupnoj medicinskoj nezi u to vreme, žene su se razbolele i umrle ubrzo nakon porođaja.

Mađarski lekar Ignjac Semelvajs (1818-1865) želeo je da zna zašto se to događa. Radio je u Opštoj bolnici u Beču, gde su postojale dva odvojene porodilišta. Napomenuo je da je stopa smrti od groznice bila daleko niža ako su babice učestvovale u porođaju, dok su žene prepuštene lekarima i studentima medicine umrle u dvostruko većem broju.

On je odlučio da testira nekoliko svojih pretpostavki. Pokušao je da utvrdi da li položaj majke tokom porođaja ili osećaj srama koji je ispitivao lekar, koji je muškarac, ima uticaja na ovaj fenomen. Mislio je da bi to mogao biti strah od sveštenika koji posećuju pacijente koji umiru od groznice. Na kraju je ocenio da nijedan od ovih faktora nije pravi odgovor.

Nakon što je shvatio šta nije uzrok infekcije, uspeo je da pronađe pravog krivca. Sve vreme su bili leševi. Konkretno, lekari i studenti bi obavljali obdukcije svakog jutra, a kasnije tokom dana bi posećivali majke u porodilištu i porađali ih. S druge strane, babice nisu imale pristup leševima. Radili su isključivo u porodilištu.

Semelvajs je pretpostavio da su lekari i studenti majkama prenosili čestice sa tela pokojnika. Za razliku od savremene prakse, lekari u to vreme nisu morali da operu ruke pre posete, pa su patogene na koje su naišli tokom obdukcije jednostavno vratili u porodilište.

Mikrobi su u to vreme još uvek bili velika nepoznanica, pa ih je Semelvajs nazvao „razgradnjom životinjske organske materije“.

Nakon što je zaključio da su žene umirale od groznice nakon kontakta sa lekarima, on je 1847. godine uveo obavezno pranje ruku za studente i lekare koji su radili sa njim u bečkoj Općoj bolnici.

Umesto sapuna, on je naneo rastvor hlorovanog kreča, jer je uklanjao neprijatni miris raspadnutih leševa koji su se zadržavali na lekarovim rukama. Čim je osoblje bolnice počelo sa dezinfekcijom medicinskih instrumenata i vlastitim rukama, stopa smrtnosti majki opala.

U proleće 1850. godine on se obratio svojim kolegama tokom sastanka prestižnog Bečkog medicinskog društva. Njegova preporuka za dezinfekciju ruku pre kontakta sa pacijentima odbijena je pod izgovorom da za takvu tvrdnju ne postoji ni naučna osnova, ni logično objašnjenje.

Istoričari veruju da su kategorički odbacili njegovu teoriju i zato što ih je, na neki način, optužio za ubistvo velikog broja pacijenata, piše National Geographic.

Uprkos pozitivnim rezultatima, bečka Opšta bolnica odustala je od prakse pranja ruku u porodilištu.

Njegovo nasleđe priznato je posle njegove smrti

Usledio je težak period u njegovom životu. Preselio se u Peštu, gde je takođe dobio posao u porodilištu. I tamo je uveo praksu pranja ruku, što je donelo uspeh, baš kao i u Beču. Uprkos tome, njegova ideja nije naišla na odobravanje, a knjige koje je napisao o ovoj temi kolege su kritikovale.

Kako je vreme odmicalo, njegovo se zdravlje pogoršavalo. Postoje indikacije da je bolovao od sifilisa ili Alzheimerove bolesti. Odveden je na psihijatrijsko lečenje, nakon čega je ubrzo umro od sepse zbog zaražene povrede ruke.

Dve godine kasnije, škotski hirurg, Džozef Lister, zalagao se za ideju o dezinfekciji ruku i medicini, koja je išla daleko bolje. Iako je bilo onih koji su se žalili, lekari su 1870-ih počeli da trljaju ruke pre operacije.

Ubrzo nakon toga, Semelvajspv rad je takođe prepoznat i značajno je doprineo razvoju teorije mikroba Luja Pastera koja je drastično promenila način na koji lekari pristupaju pacijentima kao i razumevanje širenja bolesti.

Iako su već tokom 1870-ih hirurzi počeli dezinfikovati ruke pre operacije, značaj pranja ruku za javno zdravlje nije prepoznat tek vek kasnije. Medicinski univerzitet u Budimpešti danas nosi ime Semelvajs.