LEKAR KOJI JE OTKRIO EBOLU UPOZORAVA: Svetu prete novi opasni virusi! Evo kako prašume utiču na sve to!

"Čovečanstvo se suočava s nepoznatim brojem novih i potencijalno fatalnih virusa koji nastaju u afričkim tropskim kišnim šumama", smatra profesor Žan-Žak Mujembe Tamfum, koji je 1976. pomogao da se otkrije virus ebole i od tada je na prvoj liniji lova na nove patogene.

Sada Zapad mora da se osloni na afričke naučnike u Kongu i drugde kao na stražare koji će upozoriti na nove bolesti. U Ingendeu su strahovi od novog smrtonosnog virusa vrlo stvarni, čak i nakon oporavka pacijentkinje koja je imala simptome slične eboli. Njeni uzorci su testirani na licu mesta i poslati u kongoanski Nacionalni institut za biomedicinska istraživanja (INRB) u Kinšasi, gde su dodatno testirani na druge bolesti sa sličnim simptomima. Svi su testovi bili negativni, pa bolest od koje je patila ostaje misterija.

Mujembe je upozorio na mnoge nadolazeće zoonotske bolesti, koje sa životinja prelaze na ljude. Žuta groznica, razni oblici gripe, besnilo, bruceloza i Lajmska bolest samo su neke od onih koje sa životinja prelaze na ljude, često preko prenosnika kao što su glodari ili insekti. Te su bolesti i pre izazivale epidemije i pandemije.

HIV

HIV se pojavio kod jedne vrste šimpanzi i mutirao je u modernu svetsku kugu. SARS, MERS i virus covida-19, poznat kao SARS-CoV-2, jesu koronavirusi koji su na ljude prešli iz nepoznatih "rezervoara" u životinjskom svetu, što je izraz koji virolozi koriste za prirodne domaćine virusa. Smatra se da covid-19 potiče iz Kine, verovatno od šišmiša. Misli li Mujembe da bi buduće pandemije mogle biti još gore i apokaliptičnije od covida-19? "Da, mislim da bi mogle", kaže.

Otkako je 1901. godine identifikovana žuta groznica, prva infekcija koja je sa životinja prešla na ljude, naučnici su pronašli najmanje 200 virusa za koje je poznato da uzrokuju bolesti kod ljudi. Prema istraživanju Marka Vulhausa, profesora epidemiologije zaraznih bolesti na Univerzitetu u Edinburgu, nove vrste virusa otkrivaju se tempom od tri do četiri godišnje. Većina potiče od životinja. Stručnjaci kažu je sve veći broj novih virusa uglavnom rezultat ekološkog uništenja i trgovine divljim životinjama.

Kako njihova prirodna staništa nestaju, životinje poput pacova, šišmiša i insekata preživljavaju tamo gde su veće životinje istrebljene. Manje životinje mogu živeti s ljudima i često se sumnja da one prenose nove bolesti.

Prodori u prašume

Naučnici su povezali prošle epidemije ebole s ljudskim prodorima u prašume. U jednoj studiji iz 2017. godine istraživači su koristili satelitske podatke kako bi utvrdili da je 25 od 27 epidemija ebole lociranih duž granica prašume u centralnoj i zapadnoj Africi od 2001. do 2014. počelo na mestima opsežnog krčenja šuma dve godine ranije. Dodali su da se zoonotske epidemije ebole pojavljuju u područjima u kojima je gustina ljudske populacije visoka i gde virus pronalazi povoljne uslove, ali i da je relativna važnost krčenja šuma delimično nezavisna od tih faktora.

U prvih 14 godina 21. veka, u području prašume uz reku Kongo posečena je šumska površina velika poput Bangladeša. Ujedinjene nacije upozorile su da će prašume gotovo potpuno nestati do kraja ovog veka ako se nastavi trenutna deforestacija i rast stanovništva. Dok se to događa, životinje i virusi koje one nose kolidiraće s ljudima na nove i često katastrofalne načine. Ipak, to ne mora biti tako.

Multidisciplinarna grupa naučnika iz SAD-a, Kine, Kenije i Brazila izračunala je da bi godišnje globalno ulaganje od 30 milijardi dolara u projekte zaštite prašuma, zaustavljanja trgovine divljim životinjama i poljoprivrede bilo dovoljno da nadoknadi troškove sprečavanja budućih pandemija.

U članku za časopis Nauka, naveli su da ulaganje od 30 milijardi dolara godišnje za globalnu zaštitu šuma može dovesti do 40-postotne redukcije globalne deforestacije u područjima s visokim rizikom od prelivanja virusa.

Mujembe danas vodi INRB u Kinšasi. Uz podršku američkog Centra za kontrolu i prevenciju bolesti i Svetske zdravstvene organizacije, INRB-ove laboratorije su svetski sistem za rano upozoravanje na nove epidemije bolesti kao što je ebola i što je još važnije, na bolesti koje tek treba otkriti.

"Ako se patogen pojavio u Africi, treba mu vremena da se proširi po svetu. Dakle, ako se virus otkrije na vreme, u institucijama kao što je ova, Evropa i ostatak sveta imaće vremena da razviju nove strategije borbe protiv novih patogena", kaže Mujembe.

U laboratoriji u Mbandaki šišmišima se uzimaju uzorci krvi kako bi se testirali na ebolu pre slanja u INRB na dodatne testove. Potom se šišmiši puštaju. Tokom poslednjih godina pronađene su desetine novih koronavirusa. Niko ne zna koliko bi mogli biti opasni za ljude. I dalje je misterija kako je ebola prvi put zarazila ljude, ali se veruju da su se zoonotske bolesti poput ebole i covida-19 proširile tokom klanja divljih životinja.

Kurir.rs/Index.hr