51 GODINA OD PAKISTANSKO-INDIJSKOG RATA: Vazdušna operacija počela je od šifrom DŽINGIS KAN! Preventivni udar u izraelskom stilu

Na današnji dan 3. decembra 1971 pre 51 godina, pakistansko vazduhoplovstvo je pokrenulo seriju protivvazdušnih udara na prednje indijske vazdušne baze i instilacije protivvazdušne odbrane (3. decembar 1971). PAF se nadao da će Indiji zadati težak udarac svojim preventivnim udarom u izraelskom stilu, ali napadom na previše ciljeva sa premalo aviona, ofanziva je imala mali efekat. Šifra pod imenom Čengiz Kan (Džingis Kan), sudbonosna operacija je formalno započela Indo-Pakistanski rat 1971. godine.

Od tih indijskih skvadrona, 10 borbenih i jedan Canberra skvadron su bili razmešteni na istočnom frontu. Četiri skvadrona su bila u rezervi, tako da je na zapadnom frontu bilo rasporeĎeno 20 skvadrona. Pakistanci su imali ukupno 19 borbenih skvadrona, tu se ne računaju i dva skvadrona lakih bombardera B-57 i jedan izviđački skvadron.

Dakle Pakistan je imao 22 skvadrona nasuprot 38 indijskih skvadrona. Od borbenih aviona RV Pakistana je raspolagalo sa lovcima F-6 (MiG-19), F-104A Starfighter, F-86F Sabre, Mirage-IIIEP i lakim bombarderima Martin B-57. Međutim razlika u broju aviona u skvadronima je bila u korist RV Pakistana. Indija je u svojim skvadronima imala po 16 aviona, dok je Pakistan imao po 25 aviona.

Zatim Pakistan je imao i bolje rakete V-V AIM-9B Sidewinder. Raketama AIM-9B Pakistan je opremao kako lovce F-104A tako i F-6 i F-86F. Rakete K-13A (R-13A), kojima su bili naoruţani indijski lovački avioni MiG-21FL su bile toliko loše, da su bile otpisane odmah po okončanju rata. Zbog toga su se piloti RV Indije oslanjali uglavnom na topove, pri dejstvima vazduh-vazduh. Drugu prednost Pakistan je imao u svom sistemu VOJIN, u radarima i komunikacijskoj opremi koja je bila američkog porekla. Sistem VOJIN Pakistan je uspostavio uz pomoć SAD.

Rat je počeo 3. decembra 1971. godine u 16h i 30 minuta, napadom 50 aviona RV Pakistana na aerodrome RV Indije. Napadnuti su aerodromi - Sringar, Avantipur, Pathankot, Amritsar i Faridkot. Kasnije su laki bombarderi B-57B napali aerodrome Ambala, Agra, Halwara, Sirsa, Nal, Adampur, Jodhpur, Jamnnagar i ponovo aerodrome Amritsar, Pathankot i Sringar.

U kontranapadu vazduhoplovnih snaga Indije 4. decembra 1971. godine RV Pakistana je izgubilo 13 aviona (7 lovaca F-86F, 2 F-6, 1 Mirage-IIIEP, 2 B-57B i 1 C-130B) od toga 8 na zemlji i 5 u vazduhu. RV Indije je u tim dejstvima izgubilo 3 Huntera-a, jedan SU-7B je oboren od dejstava pakistanskih lovaca a dva SU-7B su oborena vatrenim dejstvima sa zemlje Indijski avioni su dejstvovali i do 200 milja u dubini pakistanske teritorije. Drugog dana laki bombarderi RV Indije tipa Canberra su napali vazduhoplovnu bazu Masroor i druge strateške baze u okolini Karačija. Osam Canberra bombardera je leteći preko Arapskog mora napalo Karači. Uspeh ove misije je potvrđen fotografijama iz vazduha. Između 5. i 12. decembra dva skvadrona RV Indije sa avionima SU-7B su napali u nekoliko navrata ţelezničko čvorište u okolini grada Lahore Jedna od značajnijih pobeda RV Indije je bio napad na oklopne jedinice pakistanske armije, kod Longewale 5. i 6. decembra 1971. godine. Tu su oklopne jedinice KOV Pakistana uništene, efikasnim vazdušnim napadom indijskih aviona.

Vazdušna borba između indijskih lovaca HF-24 Marut i pakistanskih F-86F se odigrala 7. decembra. Činjenica da RV Indije nije izgubilo ni jedan lovac HF-24 Marut u vazdušnim borbama sama po sebi govori o kvalitetu tog lovca. Dva dana kasnije pakistanski F-6 (MiG-19) napadaju avione SU-7B iz sastava 32 skvadrona RV Indije. Između 7. i 12. decembra avioni tipa SU-7B i Mystere-IV bivaju angaţovani u podršci indijskim trupama na zemlji.

U vazdušnim borbama lovci MiG-21FL su se dobro pokazali i pored loših raketa K-13A. U ovom ratu su se dobro pokazali i laki lovci Gnat. Jedan od Gnat-ova je 11. decembra 1971. godine toliko oštetio jedan pakistanski Mirage-III, da je ovaj bio otpisan za dalju upotrebu. U napadu tri pakistanska lovca F-6, 16. decembra 1971. godine, došlo je do vazdušne borbe s indijskim lovcima MiG-21FL i HF-24 Marut. Jedan F-6 je oboren od strane lovca Marut a drugi je zarobljen od strane dva MiG-21FL. Treći F-6 je uspeo da pobegne. Sledećeg jutra jedan F-104A biva oboren od strane jednog MiG-21FL. Nekoliko sati posle nekoliko lovaca MiG-21 kod Umarkota obaraju dva F-104A. Na istočnom frontu Pakistan je imao samo jedan skvadron borbenih aviona F-86F, stacioniran u okolini grada Dake. Prevlast u vazdušnom prostoru Istočnog Pakistana (Bangladeša) RV Indije je vrlo brzo ostvarilo.

U dejstvima protiv pakistanskih trupa, najviše su se proslavili avioni Antonov AN-12B, koji su modifikovani u bombardere. Pre nego što će trupe Indije ući u Daku, tehničari RV Pakstana su uništili 13 aviona F-86F na zemlji.

General-pukovnik A.A.K. Niazi, komandant pakistanske armije u Istočnom Pakistanu 16. decembra 1971. godine u Daki potpisuje predaju pakistanske istočne armije. Rat je završen pobedom Indije i proglašenjem nezavisne drţave Bangladeš Iako je rat zvanično počeo 3. decembra 1971. godine, rat u vazduhu je počeo mnogo pre zvaničnog početka rata. Tako je iznad zapadnog Bengala u sukobima s indijskim Gnat-ovima 22. novembra 1971. godine oboren F-86F Sabre, kojim je pilotirao poručnik Mehdi Qurashi.

Danas je Qurashi maršal i komandant RV Pakistana.

Za razliku od rata iz 1965. godine, ovaj je za RV Indije završio s većim uspehom. Međutim i u ovom ratu kao i u onom iz 1965. godine propaganda je odradila svoje. Prisutno je preuveličavanje gubitaka neprijateljske strane, uz minimizaciju sopstvenih gubitaka. Međutim, budući da je Pakistan priznao da je izgubio ¼ sopstvene avijacije moguće je izvući i određene zaključke, zavisno od brojnog stanja vazduhoplovnih snaga strana u sukobu.

Prema jednom izvoru Pakistan je izgubio 134 aviona, a Indija 75 aviona. Prema drugom izvoru Pakistan je izgubio 63 aviona a Indija 56. Međutim, Pakistan je tvrdio da je uništio 130 indijskih uz gubitak 29 sopstvenih aviona - što nije tačno. Ako se uzme u obzir da je u početku sukoba RV Pakistana imalo 19 (22) borbenih skvadrona po 25 aviona, nasuprot indijskih 34 (38) po 16 aviona, da se zaključiti da su Pakistanci imali 475 (550) aviona, nasuprot Indijaca koji su imali 544 (608) aviona.

Međutim, najrealniji zaključak o broju borbenih aviona i jedne i druge strane je taj, da je Pakistan imao oko 470 a Indija 600 aviona. Prvi izvor o gubicima govori da je Pakistan izgubio 134 aviona. Po tipovima: 70 F-86E/F Sabre, 11 F-104A/B Starfighter, 20 F-6 (MiG-19), 6 Mirage IIIEP, 12 B-57B, 3 Pilatus PC-3, 2 DHC-6 Twin Otter, Bristol-170, 7 C-130, 1 Beech Queen Air i 1 RB-57D.

Isti izvor tvrdi da je Indija izgubila ukupno 75 aviona. Na istočnom frontu Indija je izgubila 19 aviona i helikoptera po tipovima: 2 MiG-21, 1 SU-7B, 12 Hunter, 1 Canberra, 1 Dakota i 2 helikoptera. Na zapadnom frontu Indija je izgubila 56 aviona po tipovima: 6 MiG-21, 18 SU 7B, 11 Hunter, 6 Canberra, 3 Gnat i 5 aviona Mystere-IV.

Drugi izvor govori o načinu gubitaka aviona kod sukobljenih strana. Izvor navodi da je Pakistan izgubio 63 aviona i to: od dejstava vazduh-vazduh 19 aviona, od vatrenih dejstava sa zemlje 15 aviona, a da je na zemlji uništeno 29 aviona. Takođe isti izvor za Indiju tvrdi da je izgubila 56 aviona i to: 19 aviona u borbama u vazduhu, 35 aviona je Danko Borojević 91 oboreno dejstvom sa zemlje i samo 2 su uništena na zemlji. U svakom slučaju u ovom sukobu koji je trajao dve sedmice uspešnije je bilo RV Indije.

Napomena: U izradi teksta korištena je knjiga Paklena krila-mlazni borbeni avioni u ratu, autora Danka Borojevića

Kurir.rs/A.Mlakar