Najnovija saznanja potiču iz oko 10.000 dokumenata Ambasade SAD u Beogradu

LONDON - Među 1,7 miliona tajnih američkih depeša iz sedamdesetih godina prošlog veka, odnosno oko 10.000 dokumenata Ambasade SAD u Beogradu, poslednjih u nizu koje je objavio Vikiliks, jeste i ona koja govori o bojazni Vlade Jugoslavije da bi predsednik Josip Broz Tito mogao biti ubijen u Alžiru.

U pozivu upućenom direktoru za istočnoevropska pitanja Bejkeru, 21. avgusta 1973, Štrbac, zamenik jugoslovenskog šefa misije, izrazio je zabrinutost Vlade da bi određeni emigranti, ekstremistički orijentisani, mogli otputovati u Alžir, za vreme Samita nesvrstanih, gde bi mogli da izvedu određene aktivnosti protiv Tita, tokom njegovog boravka u toj zemlji", navedeno je u depeši.

Štrbac je američkoj vladi preneo zahtev u kojem se traži da SAD informišu tamošnju jugoslovensku ambasadu u slučaju da određeni srpski, hrvatski ili makedonski emigranti, koji imaju prijavljeno boravište u SAD, a čija se imena nalaze na listi koju je prosledio Bejkeru, otputuju u inostranstvo, neposredno pred samit u Alžiru.

"U razgovoru, Štrbac je naveo da je Vlada Jugoslavije sličan zahtev uputila i Kanadi, Francuskoj i drugim zemljama", stoji u dokumentu.

Naime, on je izjavio da je jugoslovenska ambasada došla do zaključka da ekstremističke organizacije u SAD, a koje potiču iz Jugoslavije, nisu odustale od svoje antijugoslovenske borbe. Naglasio je da su neki od primera emigrantskog delovanja doveli do zaključka Ambasade da pripremaju nešto u "narednim danima".

Naime, u izdanju hrvatskog lista "Danica", koji datira od 15. avgusta 1973. godine, objavljenog u Čikagu, nalazi se članak koji poziva Hrvate da pošalju novac u špansku Valensiju, kako bi bila omogućena finansijska podrška emigrantima koji se pripremaju za "Dan X", što Štrbac interpretira kao dan eventualne Titove smrti.

Štrbac navodi i četiri sastanka emigrantskih organizacija koji će biti održani u bliskoj budućnosti, a reč je o Severnoameričkom savetu za hrvatsku državu (NACCS), Ujedinjenim američkim Hrvatima (UAC), Srpskoj narodnoj odbrani (SND) te Makedonskoj patriotskoj organizaciji (MPO).
On smatra da je vrlo moguće da će neki od američkih kongresmena ili američkhi političkih figura prisustvovati ovim sastancima, nakon čega je zamolio američku vladu da ne daje zvanično priznanje ovim organizacijama koje prete integritetu Jugoslavije.

"Ciljevi NACCS i UAC je uništenje Jugoslavije i stvaranje separatističke, nezavisne hrvatske države, SND se zalaže za raspad Jugoslavije i stvaranje velike Srbije, dok se MPO zalaže da odvajanje Makedonije od Jugoslavije i pripajanje velikoj Bugarskoj", navedeno je u depeši.

Bejker je na sve ovo odgovorio da ne može da naredi zvaničnicima da li da posete neki od ovih sastanaka ili ne, ali je naglasio da politika SAD prema Jugoslaviji i dalje ostaje onakva kakvu je izložio predsednik Nikson, a to je da SAD podržavaju jedinstvo i teritorijalni integritet Jugoslavije.

FBI nadgledao

Depeša sadrži i podatak da je lista imena koju je Štrbac dao Bejkeru prosleđena Federalnom istražnom birou (FBI). "FBI će izvestiti ukoliko neka lica s liste u danima pred samit u Alžiru budu putovala u inostranstvo", navedeno je u dokumentu.