ZAPANJUJUĆE OTKRIĆE NAUČNIKA: Na Marsu ipak postoji život, šta se krije ispod leda? (FOTO/VIDEO)

Iako stvarni dokazi za život na Marsu nikada nisu pronađeni, nova NASA-ina studija predlaže da bi mikrobi mogli da pronađu potencijalni dom ispod smrznute vode na površini planete.

- Ako danas pokušavamo da pronađemo život bilo gde u svemiru, izloženost Marsovskom ledu je verovatno jedno od najpristupačnijih mesta koja bi trebalo da tražimo - rekla je vodeći autor lista, Kuler iz NASA-ine Laboratorije za mlazni pogon u južnoj Kaliforniji.

Mars ima dve vrste leda: smrznutu vodu i smrznuti ugljen-dioksid. Za svoj rad, objavljen u časopisu Nature Communications Earth & Environment, Kuler i njegove kolege su posmatrali vodeni led, čije su velike količine nastale od snega pomešanog sa prašinom koja je pala na površinu tokom serije ledenih doba Marsa u poslednjih milion godina.

Taj drevni sneg se od tada učvrstio u led, još uvek začinjen mrljama prašine.

Iako čestice prašine mogu prikriti svetlost u dubljim slojevima leda, one su ključne za objašnjenje kako se podzemni bazeni vode mogu formirati u ledu kada su izloženi suncu: tamna prašina apsorbuje više sunčeve svetlosti od okolnog leda, potencijalno uzrokujući da se led zagreje i rastopi se do nekoliko stopa ispod površine.

Naučnici sa Marsa su podeljeni oko toga da li se led zaista može otopiti kada je izložen površini Marsa. To je zbog tanke, suve atmosfere planete, gde se veruje da vodeni led sublimira - pretvara se direktno u gas - kao što to čini suvi led na Zemlji.

Ali atmosferski efekti koji otežavaju topljenje na površini Marsa ne bi se primenili ispod površine prašnjavog snega ili glečera.

Na Zemlji, prašina unutar leda može da stvori ono što se naziva kriokonitnim rupama - male šupljine koje se formiraju u ledu kada čestice vetrom nanesene prašine (nazvane kriokonit) slete tamo, apsorbuju sunčevu svetlost i otapaju se dalje u ledu svakog leta.

Na kraju, kako ove čestice prašine putuju dalje od sunčevih zraka, one prestaju da tonu, ali i dalje stvaraju dovoljno toplote da stvore džep otopljene vode oko sebe. Džepovi mogu da neguju uspešan ekosistem za jednostavne oblike života.

- Ovo je uobičajena pojava na Zemlji - rekao je koautor Fil Kristensen sa Univerziteta Arizona State u Tempeu, misleći na topljenje leda iznutra.

- Gusti sneg i led se mogu topiti iznutra prema spolja, puštajući sunčevu svetlost koja ga greje kao staklenik, umesto da se tope odozgo prema dole.

Kristensen je decenijama proučavao led na Marsu.

On vodi operacije za kameru osetljivu na toplotu pod nazivom THEMIS (Thermal Emission Imaging Sistem) na NASA-inom orbiteru Mars Odissey iz 2001.

U prethodnim istraživanjima, Kristensen i Geri Klou sa Univerziteta Kolorado Boulder koristili su modeliranje kako bi pokazali kako se tečna voda može formirati unutar prašnjavog snežnog pokrivača na Crvenoj planeti.

Taj rad je, zauzvrat, pružio osnovu za novi rad fokusiran na to da li bi fotosinteza mogla biti moguća na Marsu.

Godine 2021. Kristensen i Huler su koautori rada o otkriću prašnjavog vodenog leda izloženog unutar jaruga na Marsu, predlažući da se mnoge marsovske jaruge formiraju erozijom uzrokovanom topljenjem leda i formiraju tečnu vodu.

Ovaj novi rad sugeriše da prašnjavi led propušta dovoljno svetlosti da bi se fotosinteza odvijala čak 3 metra ispod površine.

U ovom scenariju, gornji slojevi leda sprečavaju isparavanje plitkih podzemnih bazena vode, a istovremeno pružaju zaštitu od štetnog zračenja.

To je važno, jer za razliku od Zemlje, Marsu nedostaje zaštitno magnetno polje koje bi ga zaštitilo i od Sunca i od čestica radioaktivnih kosmičkih zraka koje kruže oko svemira.

Autori studije kažu da bi vodeni led koji bi najverovatnije formirao podzemne bazene postojao u tropima Marsa, između 30 stepeni i 60 stepeni geografske širine, i na severnoj i na južnoj hemisferi.

Huler se zatim nada da će ponovo stvoriti neki od Marsovog prašnjavog leda u laboratoriji kako bi ga proučavao izbliza.

U međuvremenu, on i drugi naučnici počinju da mapiraju najverovatnije tačke na Marsu kako bi potražili plitku otopljenu vodu - lokacije koje bi mogle biti naučne mete za moguće ljudske i robotske misije u budućnosti.

(Kurir.rs/NASA/Preveo: V.M.)