Njena deca mogla su da naslede tron jedino ako se vrate katoličkoj veri

Da se ispunila poslednja želja kraljice Bosne i Hercegovine, nad ovim prostorima bi danas možda glavnu reč vodio Vatikan, ali do toga nije došlo zahvaljujući Osmanlijskom carstvu.

Evo priče o tome kako je "poslednja bosanska kraljica" u svom testamentu za nasledsnika proglasila Svetu stolicu.

Kraljica Katarina Kosača-Kotromanić (Blagaj kod Mostara, 1425.? - Rim, 25. listopada 1478.) je bila žena pretposlednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaša, proglašena je sveticom, a bila je članica franjevačkog svetovnog reda.

U narodu se tradicionalno naziva poslednjom bosanskom kraljicom, iako istoričari tu ulogu nesumnjivo pripisuju kraljici Mari (1447. - 1495.), ženi poslednjeg bosanskog kralja Stjepana i kćeri srpskog despota Lazara Brankovića.

Katarina Kosača-Kotromanić rođena je u Blagaju pored Mostara od majke Jelene i oca Stjepana Kosače, koji je 20. januara 1448. godine u povelji nemačko-rimskog cara Fridrika III. nazvan "Herzog"-om, što na nemačkom jeziku znači "vojvoda". Stjepan Kosača je pak već i pre te povelje imao titulu Vojvode Humske zemlje. Njemu se međutim svideo nemački naziv titule vojvoda, pa ga u svojoj diplomatsko-upravnoj korespondenciji i dekretima koristi u obliku "herceg od Svetog Save" (po srpskom svetitelju Savi Nemanjiću). Odatle i potiče novi naziv Humske zemlje - Hercegovina.

Dolazi iz humske velikaške porodice iz Hercegovine Kosače, otac joj je bio Stjepan Vukčić Kosača, braća su joj bila veliki vezir Osmanskog Carstva Ahmed-paša Hercegović i Vladislav Hercegović Kosača, zatim Vlatko i Stjepan te sestra Mara.

Brak sa Stjepanom Tomašom Kotromanićem

Herceg Stjepan borio se za stabilnost Humske zemlje, pa je zbog turskih osvajačkih pretnji s istoka održavao prijateljske odnose s rodom bosanskih kraljeva Kotromanića. Iz tih odnosa se javila simpatija, zatim ljubav i na kraju brak njegove kćeri, Katarine Kosače i uglednog prestolonaslednika Stjepana Tomaša Kotromanića. Tim brakom su Hercegovina i Bosna bile čvrsto ujedinjene.

Budući da je Stjepan Tomaš obećao papi da će iskoreniti bogumile iz svoga kraljevstva, dvadesetdvogodišnja Katarina se morala odreći bogumilske vere i postati rimokatolkinja. Stjepan Tomaš Kotromanić je postao kralj Bosne i Hercegovine i s kraljicom Katarinom je imao dvoje dece: Sigismunda (Žigmunda), Katarinu i treće dete o kojem se gotovo ništa ne zna. Vladali su u kraljevskom gradu Bobovcu pokraj Kraljeve Sutjeske. Kralj Stjepan Tomaš umire 1461. godine, a nasleđuje ga njegov sin iz prethodnog braka Stjepan Tomašević. Kraljici Katarini je dat naslov kraljice majke i nastavila je da živi na kraljevskom dvoru.

Tursko osvajanje i beg

Nakon turskog osvajanja Bosne godine 1463. kraljica Katarina, koja se privremeno sklonila u Letnikovac "Kozov Grad" iznad Fojnice, konjima, po legendi "naopako" potkovanim, sa pratnjom povukla se na Kupres. Tu je okupljala snage za obranu zemlje. U to vreme je na Kupresu u mestu Vrila (danas Otinovci) dala da se sagradi crkva Presvetog Trojstva. Kad se turskim osvajanjima nije moglo odoleti ni na Kupresu, kraljica se preko Konjica zajedno s kraljevskom pratnjom povukla do Stona a zatim do Dubrovnika. U Dubrovniku je pohranila mač svog pokojnog muža bosanskog kraljevskog roda Kotromanića, Stjepana Tomaša Kotromanića. Taj mač je pohranila "pod zavetom, da se on dodeli njenom sinu Šimunu, kad se oslobodi turskog ropstva", kako bi se borio za oslobođenje svoje zemlje. I Dubrovnik je bio pod turskom pretnjom.

On je jakom diplomatskom aktivnošću i dobrim diplomatskim vezama sa zapadnim zemljama kao i velikom otkupninom uspeo da očuva svoju nezavisnost i slobodu, a Kraljica Katarina je morala da ode iz Dubrovnika i došla je u Rim, gde je sve do svoje smrti "radila na oslobađanju svoje zemlje i odbrani svoje vere".

Njenu decu Šimuna i Katarinu su oteli Turci i prisilno ih poturčili. Prema sultanovoj naredbi, poslati su u Carigrad na njegov dvor. Katarina je umrla na putu i sahranjena je po islamskom obredu u Skoplju, gde joj se i danas nalazi grob koje je podigao utemeljitelj Sarajeva Isa-beg Isaković (jedna od retkih žena u čiju je čast sagrađena ovakva vrsta mauzoleja). U turskim izvorima princeza Katarina se spominje kao Tahiri Hanuma. Šimun je na sultanovom dvoru prevaspitan u duhu islama i kasnije je ostvario važnu vojnu karijeru u Osmanskom Carstvu. U istoriji je ostao zabeležen kao Ishak-beg Kraljević od Karasija.

Smrt

Kraljica Katarina Kosača-Kotromanić umrla je 25. oktobra 1478., godine u Rimu. Njeno telo je položeno na počasno mesto u bazilici Santa Maria in Aracoeli u Rimu, a njene plemenite ljudske i verske vrline su joj posebno priznate, kad je proglašena sveticom.

Testament

Kraljica Katarina je u svom testamentu napisala da svoje zemlje, Bosnu i Hercegovinu ostavlja svojoj deci u nasledstvo, pod uslovom da se vrate katoličkoj veri. Ako se ne vrate na katoličku veru, tada je svoje zemlje ostavila u nasledstvo Svetoj Stolici, Vatikanu, koji može njom da upravlja po svojoj mudrosti.


(Depo.ba)