GORAN VASIN: Dan državnosti nas simbolički vezuje za prelomne događaje u srpskoj istoriji. NOVI SAD centar Srba u državi Habzburga

Praznik srpske državnosti i ustavnosti Sretenje, simbolički nas vezuje za prelomne događaje srpske istorije – podizanje Prvog ustanka (1804) i donošenje prvog Ustava (1835). Ova dva ključna događaja, od višestrukog su značaja i za grad Novi Sad.

Neumorna požrtvovana, snažna borba Svetozara Miletića

Srbi koji su živeli pod vlašću Austrije doprinose materijalno pobedama ustanika ali i učestvuju u izgradnji institucija Karađorđeve države Prvog ustanka i Srbije kneza Miloša Obrenovića. Novi Sad, intelektualna Srpska Atina postaje jedan od centara okupljanja Srba u državi Habzburga, borbom za zavetnu misao prečanskih Srba- Srpsku Vojvodinu. Neumorna, požrtvovana i snažna borba Svetozara Miletića i njegovih liberala za uzdizanje Srpske Atine i ostvarenje Srpske Vojvodine, prenosila se kao ideja vodilja- Zavet, na radikale Jaše Tomića. Pobede srpske vojske u jesen 1918, dale su mogućnost da se Miletićeva zavetna ideja Srpske Atine i Srpske Vojvodine ostvari u zajednici sa Kraljevinom Srbijom. Srpska Vojvodina postojala je mnogo pre 1945, ali se na nju baš kao i na Srpsku Atinu, sećanje smišljeno i sistematski potiskivalo.

Vučević oživljava duh Srpske Atine

Miletić je tumačen u drugačijoj perspektivi, van okvira srpske liberalne i nacionalne politike. Dolaskom Miloša Vučevića, na mesto gradonačelnika Novog Sada, stvari se menjaju. Oživljava duh Srpske Atine- Miletićevih ideja, slobodarske misli, ali i politike pružene ruke svima koji Novi Sad vole i poštuju. Identitet Srpske Atine, na temelju politike Svetozara Miletića i Jaše Tomića je čuvanje nacionalnog identiteta, poštovanje tradicije, jezika i pisma, ali isto tako poštovanje istih navedenih načela, i ravnopravnosti za sve Novosađane, na čemu je posebno insistirao kao gradonačelnik Miloš Vučević. Stoga je istorija ideje Srpske Atine, Srpske Vojvodine u izvornom smislu, liberalna, građanska i nacionalna ideja koja je bila svetiljka okupljanja u teškim vremenima rešavanja srpskog pitanja u 19. i početkom 20. veka. Svetozar Miletić, Jaša Tomić, kralj Petar i Karađorđević, čiji spomenici krase centar Srpske Atine, jasno svedoče o toj važnoj poruci srpske istorije.

Grad Novi Sad