BAJČETIĆEVA OŠTRO O URBANISTIČKIM REŠENJIMA U PRESTONICI: Kič se uvukao u sve pore masovne kulture

Koordinatorka Saveta za urbanizam Nove stranke, Ganja Bajčetić, podsećajući da pojam kiča obuhvata širok spektar pojava u rasponu od umetničkih dela, naučne mistifikacije, religije, muzike, arhitekture, urbanizma, turizma, do političkih ucena, korupcije, ponašanja, načina života i razmišljanja, poručuje da on ipak, pre svega, ima za cilj da se dodvori masovnoj populaciji.

U političkom smislu kič zadire u polje morala, pokazujući veoma negativan vrednosni sistem. On se danas uvukao u takoreći sve pore masovne kulture, ponašanja i uređenja urbanog prostora u prestonom gradu, a pokazalo se da autoritarna vlast, koju simbolizuje prvi čovek države, predstavlja veoma dobro tlo za pojavu kiča, navodi Bajčetićeva.

"Takva vlast, manipulišući javnošću, stvara lažnu sliku demokratskog društva. To stvaranje privida i lažne slike je osnovna odlika kiča, u nameri da se što veći broj građana pretvori u podanike režima. Služeći se neistinama i skoro svakodnevno objavljivanjem, uznemirujućih po građanstvo, senzacionalističkih vesti, vlast ciljano stvara nesigurnost i pojavu straha kod većeg broja građana. Najviši predstavnik autoritarne vlasti u svojim javnim nastupima, ne tako retko, ispoljava prezir prema populaciji, („lenji narod", „samo kuka", „sedi po kafićima", „ništa ne radi") narušavajući njeno moralno dostojanstvo. Uz primenu kič sredstava manipuliše patriotskim osećanjima („sve radim za naš narod"), uvlačeći se u sve pore javnog života, dok u datom trenutku ne pokaže svoje destruktivno kič ponašanje u vidu narativne agresivnosti.

Na drugoj strani autoritarna vlast na čelu sa svojim idejnim tvorcem prikazuje građanima idealno stanje u prestonici i državi („prvi smo po ekonomskim pokazateljima u regionu", „imaćete nikad bolje plate i penzije"). Pored ovog, nazovimo ga političkog kiča, koji je prisutan u delanju prvog čoveka države i njegovih saradnika, evidentna je pojava kiča u uređenju gradskih prostora, infrastrukturi i izgradnji u prestonom gradu. Na osnovu inicijative prvog čoveka države i njenog sprovođenja od strane gradskih vlastodržaca, uz izostanak mišljenja građana i struke, otet je nezakonito najvredniji deo javnog prostora kod savskog priobalja i pretvoren u jednu ograđenu socijalno, kulturno i prostorno izolovanu zajednicu. Postavlja se pitanje da li iko ima pravo, pa makar bio i predsednik države, da poništi planom potvrđenu vizuru grada, koja daje identitet gradu i pripada javnom prostoru i svim građanima i da je ponudi sa visine malom broju građana", pita se ona.

Podvukavši da su ružne previsoke zgrade, koje su kao aveti nadvisile reku, plagijat bliskoistočne arhitekture, izgrađene na terenu problematičnog geološkog sastava, Bajčetićeva ističe i da su upravo one najveći kič prestonice, dok i učinak gradske vlasti u dosadašnjem šestogodišnjem vladanju gradom, ima sve karakteristike pomenutog.

"Vlast svoje delanje prikazuje kroz prizmu idealnog stanja, a ono je suštinski pokriveno kozmetičkom maskom. Odluke koje je donela i koje donosi u sferi urbanog uređenja prostora pokazuju u najvećem broju slučajeva površnost, nekompetentnost i neznanje. Ignorišući potrebe i mišljenja građana i struke, glavni i jedini savetodavac gradske vlasti kada je u pitanju izgled grada i njegovi sadržaji je predsednik države (predstojeća izgradnja gondole i jarbola sa zastavom, izmeštanje Centralne železničke stanice iz centra grada i pretvaranje te zgrade u Muzej srednjovekovne Srbije), koji bi uvek po povratku iz sveta prezentirao javnosti neke nove ideje (izgradnja 54 nove fontane u Beogradu, fasciniran kič fontanom na Slaviji). Pod pojmom urbanističkog kiča može se podvesti gotovo sve što je aktuelna vlast do sada uradila u urbanističkom sređivanju grada.

Izmene Generalnog urbanističkog plana za prestoni grad (što je Ustav za urbanizam) prema zahtevima i željama stranih investitora, kako bi mogli da grade objekte neprimerene datim lokacijama, čijom izgradnjom bi došlo do narušivanja urbanog lika određenih delova grada (tzv. investitorski urbanizam), netransparentnost sklopljenih ugovora, ukidanje studije o visokim objektima, izbegavanje raspisivanja konkursa za projektovanje značajnih prostora i objekata, netransparentno, gotovo privatno angažovanje „čuvenih" stranih arhitekata, eliminišući skoro u potpunosti domaću struku (u Beogradu ima oko 2.500 arhitekata), zatvaranje očiju pred odlaženje gradnje u sivu zonu korupcije, što ima za posledicu postojanje 350.000 nelegalnih objekata, neodgovoran odnos prema očuvanju tragova istorijskog nasleđa koje predstavlja civilizacijsku dragocenost (predstojeća izgradnja podzemnih garaža na mestu rimskih termi iz trećeg veka na Studentskom trgu), neodgovoran odnos prema objektima koji predstavljaju kulturno nasleđe od velikog značaja (rušenje zgrade „Ikarus" u novobeogradskom bloku), devastacija ambijentalnih celina, odobrenje izgradnje megalomanskog naselja na području vodoizvorišta, nemanje sluha za apele stanovnika Savskog nasipa, pretvaranje slobodnih zelenih površina u građevinske parcele mimo važećih urbanističkih planova, uništavanje biodiverziteta ukoliko se ostvari predviđena izgradnja luke na levoj obali Dunava, popločavanje parkova i seča drveća, pretvaranje parka „Ušće" u luna park, formiranje pešačkih zona (20.000 m2) u centralnom gradskom jezgru, gde uglavnom stanuje starija populacija, bez pitanja da li su saglasni i koje su njihove potrebe, raskopavanje i asfaltiranje ulica više puta, pranje ulica pijaćom vodom, neadekvatno rešenje saobraćaja na trgu Slavija, izgradnja kose betonske platforme koja ruži Trg i ničemu ne služi, tekuća rekonstrukcija Trga Republike bez sagledavanja sveukupnog izgleda i sadržaja trga, uključujući predviđenu zgradu Opere i baleta na mestu „Staklenca" (Ministarstvo kulture još nije raspisalo međunarodni konkurs za projektovanje zgrade Opere).

Tunel u bojama srpske zastave, zlatni svetleći lavirint i ogromna svetleća kapija, postavljeni u najužem gradskom jezgru, kao i ostali svetleći i preskupi novogodišnji rekviziti, u potpunosti opravdavaju značenje nemačke reči „Kitsch" što bi u prevodu po nekom lokalnom narečju značilo „loša roba". Postoji nada da će protivljenje građana kiču, koji je ovladao prestonim gradom, biti vidljivije, da će nestati strah i da će što veći broj građana ostati građani, a ne podanici", zaključuje članica Saveta NOVE.

(Kurir.rs/Foto: Privatna arhiva)