Prvi u Srbiji

31. avgusta 2024. godine navršava se 94 godine od smrti Dr Vladana Đorđevića, jedne od najistaknutijih ličnosti kulturnog, naučnog i političkog života u Srbiji 19. veka. Vladan Đorđević je rođen je 21. novembra 1844. godine u Beogradu. Otac Đorđe bio je sanitetski poručnik poreklom iz Severne Grčke, a majka Marija poreklom je bila iz cincarske porodice Leko, tako da je kršteno ime Vladana Đorđevića bilo Hipokrates. Vladan Đorđević je studirao i doktorirao medicinu u Beču. Kao lekar, bio je prvi Srbin specijalista hirurgije, prvi se bavio eksperimentalnim radom u medicini, osnovao je Srpsko lekarsko društvo, Srpsko društvo Crvenog krsta, kao i Društvo za gimnastiku i borenje, čiji su nastavljači bili društvo “Dušan Silni” i Sokolski pokret; pokrenuo je i uređivao prvi srpski stručni medicinski časopis “Srpski arhiv za celokupno lekarstvo”, bio je načelnik vojnog saniteta u ratovima i prvi profesor higijene na Vojnoj akademiji, potom načelnik Sanitetskog odeljenja Ministarstva unutrašnjih dela i tvorac modernog medicinskog i veterinarskog zakonodavstva.

Kralj kralju i patrijarh mitropolitima

Kao gradonačelnik Beograda započeo je komunalno uređenje prestonice i osnovao Novo groblje, koje postoji 137 godina, te se smatra začetnikom gradske komunalne infrastrukture. Bio je redovni član Srpskog učenog društva, prvi član Srpske kraljevske akademije, prvi počasni doktor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, ministar prosvete i crkvenih dela i zastupnik ministra privrede, kraljevski izaslanik u Grčkoj i Turskoj i predsednik Kraljevske vlade (1897-1900). Na polju književnog stvaralaštva ostavio je mnogobrojna dela – pripovetke, drame, romane i memoare. Bio je jedan od začetnika pastoralne i putopisne novelistike, hroničar i istoriograf. Preveo je brojna dela iz medicine i srodnih nauka. Časopis Otadžbina (1875-1892), koji je osnovao i uređivao, bio je najbolji časopis za književnost, nauku i kulturu u drugoj polovini 19. veka. Jedan od njegovih savremenika, ličnih političkih protivnika, rekao je za njega, ne bez argumenata, da je „bio u Srbiji sve, osim kralj i patrijarh“, dodajući i to, da je u pojedinim momentima, bio „kralj – kralju i patrijarh mitropolitima“.

Bogat sam onim što sam dao

Reči koje bi se možda najbolje, ali i najsažetije opisale život i delo dr. Vladana Đorđevića izgovorio je u oproštajnom govoru, na sahrani Vladana Đorđevića, pomoćnik ministra inostranih dela dr. Lujo Bakotić: „…I kao lekar i kao književnik i kao javni radnik na najvišim položajima društvene i državne hijerarhije on je uvek dao sve što je mogao da da, tako da je na kraju svog dugog života mogao sa zadovoljstvom da kaže: Bogat sam onim što sam dao.“ U tom istom govoru jednako sažeto, ali sa posebnom jačinom naglašeno je da „…je dr. Vladan Đorđević stoički trpeo udarce sudbine, i kao mnogogodišnji hrast izgledao je da prkosi sili vihora i oluje – jer je njegov um bio uvek budan i njegova ruka uvek radila…“

Dobrotvor i nakon smrti

Vladan Đorđević je umro u sanatorijumu u Badenu (kod Beča) 31. avgusta 1930. godine. Zasebnim vagonom 3. septembra 1930. godine posmrtni ostaci Vladana Đorđevića stigli su u Beograd na železničku stanicu. Opelo je održano narednog dana u Sabornoj crkvi, odakle se sprovod kretao ulicama Kralja Petra, Knez Mihaila, preko Terazija, Kralja Aleksandra i Grobljanskom (današnjom Ruzveltovom ulicom) do Novog groblja u Beogradu. Sahranjen je, po svojoj želji rečenoj za života, na Novom groblju u Beogradu u parceli 26, pored svoje voljene supruge Pauline i dece Milana i Mare. Ono što se izdvojilo kao izuzetan presedan, a koji je opisao dr. Vladana Đorđevića ne samo kao društvenog radnika, lekara, političara, istoričara, književnika, već kao čoveka, bio je čin dr Đorđa Genčića koji je uredništvu lista „Politika“ prosledio 3.000,00 dinara zajedno sa propratnim pismom, u kojem je sa žaljenjem izjavio da zbog bolesti ne može da izvrši svetu dužnost, da prisustvuje svečanom pogrebu dr. Vladana Đorđevića, bivšeg Predsednika Ministarskog Saveta, u čijem je kabinetu zauzimao mesto ministra unutrašnjih dela i da iz tih razloga upućuje novčani prilog kako bi on bio prosleđen Upravi Doma Slepih Kralja Aleksandra u Zemunu, a tim činom dr. Vladan Đorđević bio upisan u „red dobrotvora svoje plemenite ustanove“. Ima li većeg čina poštovanja prema nekom čoveku i njegovom delu, do onog kojim se taj čovek i pored svih njegovih doprinosa i dobročiniteljstva, još jednom učini dobrotvorom.

Beograd ove godine obeležava i osamdeset pet godina od formiranja JKP „Pogrebne usluge“ Beograd kao gradskog komunalnog preduzeća. Osnovni principi usvojeni prilikom osnivanja gradskog Pogrebnog zavoda da je javni interes građana na prvom mestu i danas je ostao ideja vodilja JKP „Pogrebne usluge“ Beograd. Samo neke od pogodnosti koje nudi JKP „Pogrebne usluge“ Beograd su: ukoliko je preminula osoba bila penzioner, JKP „Pogrebne usluge“ Beograd odmah umanjuje troškove sahrane za iznos koji priznaje Fond PIO Repulbike Srbije; zatim tu je 10% popusta na pogrebnu opremu (sanduk, obeležje, krst ili piramida, slova za krst ili piramidu, pokrov ili garnitura, transportne vreće, urne, parte) prilikom plaćanja troškova sahrane i popust od 5 % na izradu novih spomenika nakon prve sahrane (u roku od 6 meseci od dana sahrane), ukoliko je preminulo lice bilo korisnik Beogradske senior kartice; dloženo plaćanje računa za izradu spomenika na 6 rata, čekovima građana i korisnicima kartice Banka Poštanska štedionica; kao i 5% popusta na kamen za plaćanje ukupnog iznosa računa za izradu spomenika u celosti. JKP „Pogrebne usluge“ Beograd i danas može da ponudi širok spektar opreme od najpovoljnije do najluksuznije, baš kako je sve i počelo pre osamdeset pet godina.

JKP „Pogrebne usluge“ Beograd