Njegov falsifikat postao je uzor svih potonjih "ilirskih grbovnika" kojima su manipulisali nacional-romantičari stvarajući istorije prilagođene svojim željama

Dovitljivi moreplovac Petar Grgurić je falsifikovao krajem 16. veka viteško srpsko poreklo zbog napredovanja u španskoj "Nepobedivoj armadi", uspona na društvenoj lestvici i bogate ženidbe. Koristeći lažne dokumente postao je admiral Don Pedro Ohmućević Grgurić i uneo u istoriju zbrku koja traje vekovima.

Za plemićku titulu nisu bile dovoljne Petrove sposobnosti pomorca i ratnika koji se proslavio u bici kod Lepanta 1571. kad je turska vojna flota katastrofalno poražena. Ni to što je oplovio ceo svet. Ni to što je iz propalog pohoda na Englesku jedini izvukao dva broda.

Da bi postao plemić, Petar je španskom kralju i plemstvu morao da servira priču o porodičnoj vezi s velmožom cara Dušana i junakom srpskih epskih pesama Reljom Krilaticom. Ključni deo obmane bio je maštoviti grbovnik sa 150 amblema postojećih i nepostojećih zemalja, vladara i plemića između Jadranskog, Crnog i Egejskog mora.

U prevaru se uključio i papa Kliment Drugi kome je grbovnik dao ideju kako da koristeći srpsku istoriju mobiliše stanovništvo porobljenih "ilirskih" zemalja za rat protiv Turske. Ohmućevićev grbovnik utemeljio je "ilirsku ideju" koju je kasnije biskup Josip Juraj Štrosmajer pretvorio u jugoslovensku, koristeći srpsku tradiciju da obnovi hrvatsku državnost, takođe uz pomoć Ohmućevićevog grbovnika.

Njegov falsifikat postao je uzor svih potonjih "ilirskih grbovnika" kojima su manipulisali nacional-romantičari stvarajući istorije prilagođene svojim željama. Najskoriji primer je novi grb BJR Makedonije zasnovan na falsifikatu don Pedra Ohmućevića.

"Grbovi iz ilirskih grbovnika su najvećim delom politički motivisane izmišljotine, koje su zloupotrebljavane za formiranje lažne nacionalne i državne simbolike. Praktično tu nema originala, osim srpskih plemićkih grbova, krsta s ocilima i dvoglavog orla, o kojima su sačuvani materijalni dokazi na pečatima, predmetima i građevinama", kaže arhitekta i heraldičar Dragomir Acović.

Priča o lažnim grbovima i don Pedru Ohmućeviću Grguriću počinje s osmanlijskim osvajanjem Bosne 1463. i Hercegovine 1481. godine. Mnoge srpske porodice iz ovih krajeva tada beže u okrilje susednih hrišćanskih država. Među iseljenicima je i Ivelja Grgurić, koji se nastanio u Stonu kraj Dubrovnika, gde je trgujući stekao solidan imetak.

"Ivelja je imao pet sinova, od kojih su četvorica, a među njima i Petar, stupili u pomorsku službu kraljevine Španije. Petar je za života proputovao gotovo ceo svet, plovio je od Portugalije do Indije. Godine 1588. on predvodi eskadru od 12 velikih ratnih brodova koji u sastavu "Nepobedive armade" kreću na pohod na Englesku. Petar je priželjkivao plemićku titulu, a sa njom i pristup u istaknute španske viteške redove Svetog Jaga i Kaltrave. Dobiti špansku plemićku titulu bilo je veoma važno, ali nimalo lako", kaže dr Milić Milićević iz Istorijskog instituta.

Protokol je zahtevao dokazivanje "plemenitosti" četiri generacije predaka, po muškoj i po ženskoj liniji. Među precima nije smelo da bude muslimana ni jeretika, u koje su se ubrajali i pravoslavci. Zato je prvi korak ka španskoj plemićkoj tituli bio prelazak u katoličanstvo, a posle toga je moglo retroaktivno da se utiče na veroispovest i plemenitost predaka.

"Za sve je trebalo imati dokaze, makar i falsifikovane. U to doba ovo nije bila retkost, pa je Petar izabrao baš taj put. Godine 1584. dobio je od bosanskog biskupa don Antuna povelju koja je navodno dokazivala njegovo plemenito poreklo. Petar je vremenom sa raznih strana uspeo da sakupi još četiri slične povelje. Njima je dokazana tobožnja genealogija kojom je plemstvo porodici Ohmućević Grgurić dodeljeno još za cara Dušana", kaće Milićević.

Petar je isfabrikovao povelje kojima je dokazivao da je car Dušan 1349. njegovom navodnom direktnom pretku Hrelji Ohmućeviću dao na upravu Kostur, Prilep i druge gradove i župe. Kao svedoci ovog čina na dokumentima su potpisani kralj Vukašin, knez Lazar i Vuk Branković. Petar je naveo da je "Hrelja Krilati" poginuo braneći cara Uroša od Mrnjavčevića posle Dušanove smrti, posle čega je Hreljin sin Grgur iz braka sa Vidosavom Balšić živeo na njihovim posedima u Bosni. Po tom Grguru se Ohmućevići nazivaju i Grgurići.

"Relja Ohmućević na koga se Petar pozivao jeste istorijska ličnost, ali uopšte nije imao potomaka. Umro je 1342. u Rilskom manastiru, svojoj zadužbini, kao kaluđer. Prema tome, osnova falsifikata leži upravo u tome što Grgurići, seljaci iz Slanog, nemaju nikakve veze s vlastelom Ohmućevića", kaže dr Milićević.

Petrovim pričama je nedostajao i mali ali neophodan deo - porodični grb.

"Kako ga Petar nije imao, bacio se na posao i sam, ili uz pomoć nekog crtača, uspeo je da sastavi prvi "ilirski" grbovnik. On je bio navodno vrlo star, iz daleke 1340, a njegov autor je tobožnji "ban od Cimerije Stanislav Ruščić". Grbovnik je navodno sa ostalim svetim spisima pronađen na Svetoj Gori. Umešnost Petra Ohmućevića urodila je plodom i 1594. Kraljevski savet izdao je dekret u Napulju, kojim je priznat za plemića. Dve godine kasnije Petar, sada kao don Pedro, postao je vitez reda Svetog Jaga (Jakova)", navodi dr Milićević.

Na priznanje plemstva uticao je i duh vremena u kome je papa Klement Drugi pravio ratne kombinacije za isterivanje Osmanlija iz Evrope. Srećna okolnost za plemićku kandidaturu Petra Ohmućevića bila je to što je služio u delu armade u Napulju gde je bio centar propagande "slovinskog" odnosno "ilirskog" pokreta.

Papa je pomogao da don Pedrov grbovnik, čiji je original zvanično izgubljen, dobije brzo dvadesetak doteranih prepisa. Oni su Evropi otkrivali zaboravljene zemlje Dušanovog carstva i njihove stanovnike, koji su mogli da budu korisni u ratu s Osmanlijama kao "topovska hrana".

"U "krstaškim" planovima rimske kurije, Austrije i Španije porobljeni narodi Balkana imali su važnu ulogu pošto se računalo na njihovu sposobnost da iznutra ustancima razore Tursku. Rimska kurija je podsticala oslobodilačke pokrete na Balkanu, obećavala pomoć i uticala na katoličke vladare, naročito na Habzburgovce da pomognu vojno i novčano svaki ustanak protiv Turske", kaže prof. dr Aleksandar Palavestra.

Vatikan je smatrao korisnom ideju o slovenskom jedinstvu i jakom frontu protiv Turske, u kome bi uz pobunjene balkanske narode učestvovale i Poljska i Rusija.

U takvim okolnostima među učenijim ljudima, uglavnom svešetenim licima Dalmacije, Dubrovnika i Boke Kotorske počeo se razvijati duhovni i politički "slovinski" pokret. Iako je nastao u krilu Katoličke crkve, slovinski pokret je svoju istorijsku osnovu našao u srpskoj srednjovekovnoj državnosti. Tako je falsifikatorski rad Petra Ohmućevića promenio istoriju. Njegov grbovnik je definisao "ilirski narod" od Soče do Crnog mora, koji je, imao moćnu državu sa "svojim carem Dušanom i svecem zaštitnikom Svetim Jeronimom".

"Ilirski grbovnici nisu ostali samo u rukopisima. Tokom 17. veka jedan deo te građe objavljen je u značajnim knjigama "Kraljevstvo Slovena" Mavra Orbina, a zatim i u "Historija Bizantina" Šarla Dikanža. Ohmućevićevim grbovnikom je započeta epoha "teorijske heraldike" koja će pripremiti teren za "praktičnu" jer će mnogi grbovi preći na ustaničke barjake koji će se razviti 1804. godine", zaključuje dr Milićević.

(Večernje novosti)