KRVAVA LITIJA U SRBIJI 1937. GODINE: Bitka protiv Konkordata sa Vatikanom!

Srpska crkva je 1937. zvanično organizovala litiju za ozdravljenje patrijarha Varnave, a u stvari je to bio protest protiv ugovora Jugoslavije i Vatikana

Patrijarh otrovan

Odmah posle toga, on se teško razboleo, zbog čega se proneo glas da je otrovan, a pošto mu se zdravstveno stanje pogoršavalo iz dana u dan, vrenje u javnosti bilo je sve jače.

Milan Stojadinović, predsednik vlade, bio je ubeđen u nadmoć svoje skupštinske većine, pa je tvrdio da će Konkordat biti ratifikovan bez problema, da će „proći kao pismo kroz poštu“. Za 19. jul 1937. zakazao je glasanje u skupštini.

Za to vreme, uzbuđenje je raslo na ulicama Beograda jer je Crkva zakazala molepstvije za ozdravljenje patrijarha, a potom i litiju glavnim beogradskim ulicama od Saborne crkve do Hrama Svetog Save. Strahujući od nereda, policijska uprava grada Beograda zabranila je litiju, uz obrazloženje da „nije u skladu sa crkvenim propisima da se litija održava za bilo čije ozdravljenje“.

Na poziv sveštenika, međutim, narod je izašao na ulice, a ta će šetnja vernika biti upamćena kao „krvava litija“. Intervencija policije, čiji je ministar bio Slovenac Anton Korošec, inače rimokatolički bogoslov, bila je brutalna. Jedan hroničar beleži: „Preko Ulice kralja Petra, na gornjem uglu zgrade Narodne banke, bila je postrojena žandarmerija u više redova. Žandarmi su već agresivniji i dočekuju litiju grubim psovkama i zakrvavljenih očiju, izbezumljena lica tuku sveštenstvo u crkvenim odeždama i narod, psujući popovsku i srpsku majku. Po naglasku moglo se primetiti da su žandarmi Hrvati i Slovenci...“

U službenom izveštaju Kraljevskoj kancelariji stoji: „Nastala je opšta tuča, letele su kamilavke, cepane odežde, čak je iscepana i izgažena svetosavska zastava. Da bi se branili od kundačenja i batinanja, sveštenici su upotrebili ripide i počeli njima udarati po žandarmima.“

„Ubiše ti vladiku“

U opštoj tuči naoružane žandarmerije s jedne strane i sveštenstva, u mantijama, i građana s druge strane najviše je stradalo čelo povorke, posebno episkop šabački dr Simeon Stanković, kojeg su žandarmi kundacima oborili na kaldrmu, sa koje je, u nesvesti, prenet u Patrijaršiju, a potom u bolnicu. Vozeći povređenog vladiku u sanatorijum, sveštenici su iz kola vikali: „Narode, razbojnici i ubice ubiše ti vladiku!“

Protesti su nastavljeni i naredna dva dana, a iz Beograda su se proširili u Kragujevac, Šabac, Užice i Mladenovac. Stojadinović nije hteo da odustane, pa je 23. jula Konkordat najzad izglasan. Sledeće noći, međutim, umro je u 57. godini patrijarh Varnava. Bojeći se daljeg zaoštravanja odnosa sa SPC, Stojadinović je odustao od sprovođenja Konkordata, a zvanično glasilo Vatikana prenelo je papino saopštenje da „neće biti malen broj duša koje će zažaliti“ što nisu prihvatile ovaj sporazum. Ima istoričara koji veruju da je i razbijanje Jugoslavije devedesetih godina ostvarenje ove pretnje...

Do danas nisu opovrgnute tvrdnje da je patrijarh Varnava otrovan.