Ove godine obeležava se 75 godina od stradanja Svetih Mučenika Jasenovačkih, a prema nezvaničnim saznanjima liturgiju u hramu Rođenja Svetog Jovana Preteče i Krstitelja u Jasenovcu služiće Vaseljenski patrijarh Vartolomej, kome će ovo ujedno biti i prva poseta Hrvatskoj.

Obeležavanju godišnjice će pored visokih zvanica iz javnog i političkog života prisustvovati i izaslanici ruske i poljske pravoslavne crkve.

I posle osnivanja Spomen­područja Jasenovac vernici su se okupljali u Jasenovcu, na otvorenom su služeni pomeni i parastosi, što je bio i svojevrstan protest zbog toga što i hram nije dio spomen­kompleksa, kao što je to bio slučaj u Mauthauzenu ili Dahau.

Čak i kada je spomenik bio izgrađen, vernici su palili sveće na veštačkim humkama, koje su obeležavale mesta na kojima su se nalazili logorski objekti, i bacali ivanjdanske venčiće u bazene u podnožju spomenika.

Obnova hrama u Jasenovcu počela je osveštanjem kamena temeljca na Ivanjdan 1971. Izgradnja je trajala do 1984. kada je, 2. septembra osveštan hram. Osveštanje hrama je služio patrijarh srpski German i tom prilikom
izgovorio one čuvene reči „Braćo, da praštamo – moramo, jer je to jevanđelska zapovest, ali da zaboravimo – ne možemo.

“ Pravoslavna Crkva je izgradnjom hrama u Jasenovcu zaokružila kult Novomučenika Srpskih. Određivanje datuma pomena i njihove proslave vezuje se upravo za datum obnove jasenovačkog hrama.

Spomen Jasenovačkih Novomučenika se u kalendarima pojavio osamdesetih godina 20. veka i to za vreme trajanja nesrećne crkvene podele u dijaspori. U kalendarima koje je štampala tadašnja Slobodna Mitropolija iz
Nove Gračanice kod Čikaga objavljivan je i praznik Jasenovačkih Mučenika.

Kasnije, nakon zaceljenja te velike crkvene rane zaslugom Patrijarha Pavla, Mitropolita Irineja i drugih arhijereja, Sveti Arhijerejski Sabor SPC je doneo odluku da se u kalendarima koje štampaju naše eparhije u dijaspori može uneti i praznovati i njihov spomen.

Od 2010. godine praznik Svetih Jasenovačkih Novomučenika je obavezujući za čitavu Srpsku Pravoslavnu Crkvu
Sveti Arhijerejski Sabor SPC je 16. aprila 2010. godine donio odluku da se ubuduće spomen Svetih Novomučenika Jasenovačkih proslavlja 31. avgusta po julijanskom, odnosno 13. septembra po gregorijanskom kalendaru.

(Slobodna Hercegovina/T.Ćorović)