Predstavljamo neka od najneobičnijih natprirodnih bića iz stare srpske mitologije

Srbi su verovali da ljudi mogu magijom da nanose zlo, a Turci su tvrdili da je Miloš Obilić mađionik i da je zato ubio Murata i 12.000 Turaka

Naši preci su vrlo brzo po dolasku na Balkan prihvatili hrišćanstvo. Međutim, narodna vera među Srbima je, u suštini, ostala mnogobožačka - natprirodna bića su promenila imena, ali magija i vračanje su ostali sastavni deo života, što je čak i danas slučaj. Kako etnolog Jovan Erdeljanović primećuje, „jugoslovenski narodi pravoslavne vere i sada imaju vrlo razgranato i u duboko usađeno verovanje u duše pokojnika, u razne duhove, dobre i zle, u nebrojene utvare ili sablasti koje se u vidu svakojakih strašila i čudovišta javljaju ne samo noću nego i danju i čine svakojake pakosti ljudima“. Jedno od tih natprirodnih bića, koje Vuk Karadžić svrstava u „stvari kojijeh nema“, jeste i mađionik.

Igla bez ušiju

„Mađionik (mađijonik) malo je nalik na vješticu, ali ne može se kao ona pretvoriti u drugu životinju, nego nosi uza se različne mađije, kao na primjer igle bez ušiju, sijede dlake iz glave, osječene nokte, pređu koja je sagrinjala, crnu vunu i tako dalje, pa kad hoće kome da naudi, on zna koje od ovijeh mađija valja sastaviti i na kakovo zlo namijetnuti (i za to igle bez ušiju neće niko uzeti kad je gdje nađe). Pripovijeda se da su gdjekoji ovako zamađijani ljudi po molitvama svešteničkijem (ispod petrahilja) izbljuvali sve one mađije kojima su zamađijani, pa najposle i samo svoje srce“, piše Vuk u „Životu i običajima naroda srpskog“.

Iako ne postoji mnogo zapisa o mađionicima, njihovo spominjane u srednjovekovnim zakonima dovoljan je pokazatelj koliko su bili česti. „Mađi(o)nik i otrovnik, koji bi se na delu uhvatili, da se kazne po zakonu svetih otaca“, piše u Zakoniku cara Dušana, dok sa grčkog prevedena „Sintagma Matije Vlastara“ precizira da se „smrću kažnjava mađionik koji je vračao žrtvom, a oduzimanjem imanja onaj koji ga je na to naveo“.

Zanimljivo je da Miloš S. Milojević u svom „Putopisu dela prave - stare Srbije“ iz 1871. navodi tvrdnje Turaka na Kosovu da je jedan od najvećih mitskih junaka Miloš Obilić, kome je pripisano ubistvo turskog vladara u Kosovskom boju 1389, bio mađionik i da je imao „mađijsku silu pomoću koje je ubio sultana Murata i 12.000 Turaka“.

Borbena magija

„E sad evo nas pred zastupnikom prorokovim, koji otpoče priču o boju kosovskom i koji srpski ovo značaše: ‚Ovde su creva, utroba i srce Gazi Murata I. Ovo u dvorištu što vidite spomenika, svi su velikih vezira, haznatara, namaza molebnika, staraca (savetnika) i ostale carske svite, koju svu, zajedno sa najvećim pravednikom, omađijavši ih iznenada, pobi najveći na svetu junak ban Miloš Obilić, vojvoda poslednjeg đaurskog cara Lazara. Ovde je preko hiljadu grobova, a u njima kosti pravovernih, koje taj užasni vojvoda i razbojnik, kao muhe, smrvi, satari i pobi, bez da mu ikakva vreda i pakosti učiniše, jer je bio i mađionik‘“, piše Milojević.

RITUALI GOLIH MAĐIJARKI

Iako mađionike navodi kao muški i slabiji pandan veštici, Vuk Karadžić u „Rječniku“ spominje i mađionice i za njih kaže da su žene koje „mađije sastavljaju, mage“.
„Uoči Đurđevdana, izvestan tip žena, prozvane mađijarkama, skinu se gole i u gluvo doba noći i sa raspletenim kosama jašu na vratilu oko torova stoke i berićetnih žitnih polja svojih seljana“, piše Sreten Petrović.



Andrija Ivanović