TOPLIČKI JUNACI NIKADA NEĆE BITI ZABORAVLJENI, SLAVA IM: Spomenik Gvozdenom puku otkriven u Prokuplju (FOTO)

BEOGRAD - Danas je u Prokuplju, koji obeležava sto godina od oslobođenja u Velikom ratu 1918. godine, otkriven spomenik Drugom pešadijskom puku, poznatiji po svom nazivu "gvozdeni", koji je bio je puk srpske vojske tokom ratova od 1912. do 1918. godine, a pročuo se i u istoriju ušao zbog junaštva kojim je zadivio i skoro sve savezničke vojske i njihove vojskovođe, vlade i narode.

Među članovima puka bilo je najviše pripadnika topličkog okruga, Jablaničana, Pustorečana, Topličana i Zaplanjaca, a uoči rata, 7. oktobra 1912. godine kad je puk pošao iz Prokuplja u rat protiv Turaka u njegovom sastavu bilo je 60 oficira, 445 podoficira i kaplara, 4210 redova i 29 muzičara.

O borbenom moralu srpskih vojnika koji su činili ovaj puk uverljiv zapis ostavio je njihov protivnik i okupatorski vojnik, kaplar 11. puka 9. austro-ugarske divizije i učesnik Cerske i Kolubarske bitke, poznati književnik Egon Ervin Kiš.

"Tek u Srbiji 1914. godine shvatio sam da je ljubav prema slobodi malih naroda, jača sila od nasilja velikih i moćnih. Tek ovde sam shvatio Šatobrijana, da neumitna sila volje savlađuje sve, a da je slabost sile u tome što veruje samo u silu", zabeležio je Kiš Takođe, čuveni Franše de Epere zapisao je: "To su seljaci, skoro svi; to su Srbi, tvrdi na muci, trezveni, skromni, nesalomivi; to su ljudi slobodni, gordi na svoju rasu i gospodari svojih njiva".

Od pedeset pukova, koliko je brojala srpska vojska, samo je Drugi pešadijski puk prvog poziva, nosio počasni naziv "Gvozdeni puk".

To ime, puk nije dobio ni od kralja, ni srpske Vrhovne komande već, već spontano od srpskih vojnika drugih pukova zbog izuzetne hrabrosti i velikih ratničkih podviga na bojnom polju Balkana.

Kako beleže istorijski izvori, neprijatelj bi, kada bi saznao da je ispred njega "gvozdeni", zadrhtao i hvatala bi ga panika, a od njega su se, kažu, naročito plašili Bugari. Posebna karakteristika ovog puka bila je što su vojnici bili u stanju da i po ceni najtežih gubitaka do zadnjeg časa brane položaje i prelaze u juriš i onda kada bi svaka druga vojska počela da odstupa, a skoro svaku borbu završavali su silovitim jurišem na bajonet.

Nažalost, veliki broj hrabrih vojnika koji su činili "gvozdene" nikada se nije vratilo svojim kućama. Ratna zastava Drugog pešadijskog puka Moravske divizije prvog poziva "Knjaz Mihailo", bila je najodlikovanija zastava u srpskoj vojsci.

Pukovskoj zastavi pripala su odlikovanja: Karađorđeva zvezda sa mačevima II reda, Karađorđeva zvezda sa mačevima III reda, Karađorđeva zvezda sa mačevima IV reda, Orden Belog orla III reda, Zlatna medalja za hrabrost i Francuski ratni krst sa palmom.

Posebno mesto ovog puka u srpskoj vojsci potvrđuje i činjenica da je kovčeg sa posmrtnim ostacima kralja Petra Prvog Karađorđevića bio prekriven upravo zastavom Drugog gvozdenog puka. Zanimljivo je i da su se u borbama ovog puka proslavile i jedine dve žene nosioci Kraljevskog ordena Karađorđeve zvezde sa mačevima, Milunka Savić i Flora Sends.

Puk je sve do 5. maja 1920. godine zadržan u Beogradu kao gardijska jedinica, obezbeđujući Dvor, Narodnu skupštinu i ministarstva, a tek kada je formirana garda puk je demobilisan.

Spomenik ovom puku podigli su 2016. godine meštani planinskog sela Igrište, nedaleko od Kuršumlije, dobrovoljnim prilozima, a sutra će u prisustvu predsednika Srbije Aleksandra Vučića biti otkriven još jedan spomenik čuveno

m puku u Prokuplju.

Prokuplje sutra obeležava sto godina od oslobođenja u Velikom ratu 1918.godine, kada su u taj grad umarširale jedinice Prve srpske armije na čelu sa vojvodom Petrom Bojovićem. Oslobođenje je usledilo samo godinu dana nakon izbijanja Topličkog ustanka, koji je bio svetli primer u okvirima porobljene Evrope.

(Kurir.rs/Tanjug/Foto: RTS Printscreen)