OBIŠLI SMO SENT ANDREJU! Duhovno i kulturno sedište Srba u Mađarskoj nas je ostavilo bez reči KURIR TV, FOTO

Izgubiše vaterpolisti. Jutro posle ni među novinarima nije bilo na nivou što se tiče raspoloženja. A onda je stigao poziv ambasadora Srbije u Mađarskoj Ivana Todorova da pođemo do Sent Andreje, te posetimo Budimsku eparhiju Srpske pravoslavne crkve. I pođosmo...

Na dvadesetak kilometara od Budimpešte, na obali Dunava, gradić iz bajke. Prvi utisak je da smo se nekako našli u Zemunu za tih pola sata vožnje. Na Gardošu, preciznije.

Kažu nam da nismo jedini koji su to primetili, pa i da je često poređenje sa Sremskim Karlovcima. Idemo u jednu od četiri naše crkve, pa ćemo obići i Srpski crkveni muzej. Oh, bogata si Srbijo. Možda i ne slutiš koliko!

- Ovo je duhovno i kulturno sedište srpskog naroda ovde u Mađarskoj još od vremena Čarnojevića, odnsono od seobe 1690. pa do danas. Senta Andreja nema nažalost taj broj Srba koja je imala u vreme kada je Čarnojević došao sa narodom, ali i dalje ima kulturni i duhovni značaj kao episkopsko sedište – kaže nam jeromohan Varnava, pa dodaje:

- Ovde je eparhijska riznica, biblioteka koja broji oko 10.000 rukopisnih knjiga, možda i najveća u inostranstvu. Ikonostas crkve u kojoj se nalazimo je možda i najznamenitiji u pravoslavlju zbog ovog svoda, koji je radio novosadski slikar Vasilije Ostojić. Ranije je u Sent Andreji živelo mnogo Srba, brojali su se u hiljadama, a danas ih je oko pedeset.

- Asimilacija je učinila svoje, ima i toga da ljudi odlaze da rade u Budimpešti, ali je uglavnom manji broj Srba posledica aismilacije.

Deca govore maternji jezik, majke su uglavnom Mađarice i to je sudbina našeg naroda. U Budimpešti naravno živi navjiše Srba, tu je Segedin, a moramo da pomenemo i Lovru. Lovra je malo mesto u kojem su kroz istoriju Srbi nabrojniji narod, a i danas je tako – kaže Jeromonah Varnava.

U celoj Mađarskoj imamo 42 crkve i dve manastira, Kovin iz 15. i Grabovac iz 16. veka, odnosno pre velike seobe sa Arsenijem Čarnojevićem.

- Prvi Srbi stigli su ovde za vreme vladavine Stefana Lazarevića, zahvaljujući njegovim vezama sa ugarskim kraljem i tada se osnivaju mnoge crkvene opštine i manastiri. Za istoriju Srba u Budimpešti veliku važnost ima i Taban, varoš isod Budimske tvrđave. Požar, poplava, modernizacija, pa drugi svetski rat... sve je to crkva u Tabanu izdržala, onda se desio 18. decembar 1949. godine.

- Saborna crkva je porušena od strane tadašnjih mađarskih kommunističkih vlasti, kao manifestacija proslave Staljinovog rođendana.

Mnogo smo saznali od kustosa Srpskog crkvenog muzeja i istoričara umetnosti Koste Vukovića, a vama ostavljam da kroz fotografije uživate u bogatstvu koje Srbija u Mađarskoj ima. I za kraj misao čuvenog srpskog pisca Jakova Ignjatovića, koji je rođen u Sent Andreji, i čiju rodnu kuću Srbija pokušava da otkupi od Mađarske: „I kad u Sent Andreji jednom nestane Srba, a jednom će ih nestati, onda će im obronak divnih planina biti grob, zvuk zvona njihovih hramova propratiće ih u večnost, a hramovi će ostati kao spomenici njihovog duha i života.”

Kurir/Gojko Filipović

Foto: Kurir/Gojko Filipović