Nestvarni Sopoćani kriju i nestvarnu priču o otimanju prestola, što je pokazano i prekrečavanjem impozantnih freski ovog manastira, ali i teškim pokajanjem, koje je značilo i spavanje jednog kralja na trnju i kamenju u grobu! Sve to učini kralj Dragutin Nemanjić, a ova priča počinje upravo od prekrečenog dela zida u Sopoćanima...

Ispod veličanstvene freske Uspenja Presvete Bogorodice, koja je najlepša freska sveta iz 13. veka, na najnižoj zoni zapadnog zida naosa sopoćanske Crkve Svete Trojice, freske su ktitora i svetih ratnika. Dominira, naravno, kralj Uroš I, koji i podiže Sopoćane. Međutim, zid je slika i prilika Srbije tog vremena i "igre prestola", jer ga je Dragutin delimično prekrečio, što se i golim okom vidi, jer freske nemaju taj nestvarni kolorit i pokrete kao sve ostale. A sve to da bi sebe predstavio kao kralja, što se da videti i po dve trake koje on ima u kosi, a koje su bile prerogativ vladara. Ali potom je uradio nešto što je usitinu malo ko, posebno ne sa statusom kralja.

sopocani-dragutin04-news1-zorana-jevtic.jpg
Zorana Jevtić 

Kako je istorija tekla, zbori nam monah Zosim iz Sopoćana, koji se poziva na delo "Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih" arhiepiskopa Danila II, najumnijeg i najobrazovanijeg Srbina s kraja 13. i prve polovine 14. veka:

- Kralj Uroš i kraljica Jelena oženili su sina Dragutina princezom Katelinom, ćerkom ugarskog kralja Stefana V. U srednjem veku vladarski brakovi najčešće su sklapani kao mirovni ugovori, odnosno vojnopolitička savezništa. Tako je bilo i ovom prilikom. Pritom, Uroš je Dragutina učinio i "mladim kraljem", tj. prestolonaslednikom, i obećao, još za života svog, darovati mu svoj presto i učiniti ga kraljem sve srpske i pomorske zemlje, tj., verovatnije, dati mu na upravljanje deo srpskog kraljevstva.

S obzirom na to da Uroš nije ispunio obećanje, objašnjava monah Zosim, verovatno bojeći se preteranog stranog (ugarskog) uticaja u srpskoj kraljevini, Dragutin, podstaknut od dela srpske vlastele, a još više od tasta, uz pomoć ugarske vojske i stranih najamnika svrgao je oca s prestola i 1276. postao samodržavni kralj sve srpske i pomorske i podunavske i sremske zemlje. - Nakon šest godina, Dragutin u blizini grada Jeleča, pavši sa konja, slomi nogu, u čemu vidi božje znamenje i kaznu za greh prema ocu, pa mlađem bratu Milutinu te 1282. predaje kraljevski presto u Deževi - Rasu - kaže monah Zosim i dodaje da je Dragutin do kraja života zadržao titulu sremskog kralja, upravljajući severnim oblastima srpskog kraljevstva.

I posle pada s konja počine ova neobična priča.

- Ostatak života Dragutin provodi u iskrenom i svesrdnom pokajanju zbog greha prema ocu, kako veli arhiepiskop Danilo u svom životopisu - u bolu, stradanjima, suznim molitvama i svenoćnim bdenjima. Odbacio je carsku odeću i ukrase od zlata i dragog kamenja, a oblačio grube i sirotinjske haljine, poput monaha pustinjaka. Kraj svoga dvora, ali i gde god da je boravio, imao je na usamljenom i skrivenom mestu iskopan grob u zemlji, posut trnjem i kamenjem, kojim je zamenio udobnu kraljevsku postelju - priča otac Zosim i ističe da je "sveti kralj Dragutin ove podvige činio u tajnosti, ne dajući mesta sujeti i slavoljublju, a samo mali broj najbližih mu za to je znao, među njima i arhiepiskop Danilo".

ON JE KRALJ KOJI JE SPAVAO U GROBU NA TRNJU I KAMENJU: Ovu priču o Nemanjićima sigurno ne znate! Autor: Zorana Jevtić, Skrinšot

Gradio je pritom, navodi monah Zosim, mnoge crkve i manastire.

- Davao je i neizmernu milostinju bolesnima i siromasima, koji su, čuvši za samilosno srce ovog velikog kralja, sa raznih strana dolazili k njemu u dvor u Debrcu, primajući uvek sve ono što im je bilo na potrebu, jer Dragutin beše otac sirotih i branitelj udovica, kako ga imenuje njegov životopisac arhiepiskop Danilo - priča monah Zosim i dodaje da je Dragutin pred kraj života primio monaški postrig i upokojio se 1316. kao prepodobni monah Teoktist, a sahranjen je u manastiru Đurđevi stupovi kraj Rasa, gde je bio drugi ktitor, nakon Stefana Nemanje.

NEMANJIĆI UNIKATI

Monah Zosim ističe i da Nemanjićki vladari, kao i njihove zadužbine, predstavljaju unikat u srednjovekovnoj Evropi. - Znali su, kao ljudi od krvi i mesa, i da pogreše, poput Dragutina, koji se ogrešio o oca, ali još više i da se unize pred Bogom i ljudima i prinesu iskreno pokajanje. Takva pobožnost, smirenost i bogoljubivost bila je izuzetna retkost i u ono vreme, kako u Vizantiji, tako i u zapadnim kraljevinama, a kamoli danas među savremenim vlastodršcima. I to je ono što njih, kao i njihove manastire, uzdiže iznad Istoka i Zapada. Otuda i ne čudi što su gotovo svi Nemanjićki vladari još u svome vremenu poštovani kao svetitelji, i među monaštvom i sveštenstvom, i u vernom narodu - navodi monah Zosim.

HRONOLOGIJA

- Kralj Uroš I vladao 1243-1276. - Dragutin kralj srpski 1276-1282, kralj Srema 1282-1316, od ugarske krune 1284. dobija Beograd, koji tad prvi put postaje srpski - Milutin kralj 1282-1321. - Sopoćane podigao Uroš I oko 1265.

(Kurir.rs/J.S.Spasić)